|
3.1.8-жадвал
Андижон вилоятида оила аъзолари жон бошига ҳисобланган пул
харажатларининг 2016-2020 йилларда ўзгариши * (минг сўм)
Шаҳар ва
туманлар
Й и л л а р
2016 йилда 2020
йилга нисбатан
ўзгариш
2016
2017
2018
2019
2020
+,-
%
Шаҳарлар:
Андижон
2858.2
3138.3
3693,8
10527,3
11264,2
8406,0
394,1
Асака
280.2
300.1
353,22
1006,7
1077,1
796,9
384,4
Хонобод
187.2
205.5
241,87
689,3
737,6
550,4
394,0
Туманлар:
Андижон
579.3
636
748,57
2133,4
2282,8
1703,5
394,1
Асака
778.9
854.2
1005,4
2865,4
3065,9
2287,0
393,6
Балиқчи
495.0
543.5
639,7
1823,1
1950,8
1455,8
394,1
Булоқбоши
276.8
303.8
357,57
1019,1
1090,4
' 813,6
393.9
Бўз
160.6
176.3
207,51
591,4
632,8
472,2
394,0
Жалақудуқ
476.4
523.7
616,39
1756,7
1 879,7
1403,3
394.6
Избоскан
592.6
650.7
765,87
2182,7
2335,5
1742,9
394,1
Улуғнор
128.6
141.2
166,19
473,6
506,8
378,2
394,1
Қўрғонтепа
496.8
545.5
642,05
1829,9
1957,9
1461.1
394.1
Марҳамат
424.9
466.7
549,31
1565,5
1675,1
1250,2
394,2
Олтинкўл
385.9
423.8
498,81
1421,6
1521,1
1 135,2
394,2
Пахтаобод
367.3
403.3
474,68
1352,8
1447,5
1080,2
394,1
Хўжаобод
263.5
289.3
340,51
970,4
1038,4
774,9
394,1
Шаҳрихон
1081.1
1187.4
1397,6
3983,1
4261,9
3180,8
394,2
Вилоят
бўйича:
9553.1
10489.3
12346
35185,8
37648,8
28095,7
394,1
*Жадвал рақамлари муаллиф томонидан Андижон вилояти статистика бош
бошқармаси маълумотлари асосида ҳисобланган.
Жадвалдан кўриниб турганидек, 2016-2020 йилларда Андижон
вилоятида аҳоли жон бошига тўғри келувчи харажатлар миқдори 9553.1минг
сўмдан 37648.8 минг сўмга ёки 3.94 мартага ортган. Бу даврда вилоятнинг
шаҳар ва туманларида оила аъзолари жон бошига тўғри келувчи пул
120
харажатлари ўзига хос хусусиятга эга бўлган. Хусусан, 2020 йилда Андижон,
Наманган, Фарғона вилоятларининг шаҳарлари ва туманида ҳам жон
бошига тўғри келувчи харажатларнинг энг юқори кўрсаткичлари (2858.2-
11267.2 минг сўм) қайд қилинган. Шу билан бирга, таҳлил қилинаётган
даврда пул харажатларининг ўсиш суръатлари Андижон шаҳрида юқорилиги
билан ажралиб турибди. Бу эса вилоят ўртача кўрсаткичларидан юқори,
аксинча, қолган туманлардаги харажатлар бир бирига яқин қийматларга эга.
Таъкидлаш жоизки, оила харажатларининг аксарият қисмини истеъмол
харажатлари ташкил этади. Андижон вилоятида оилалар истеъмоли
таркибида юқори салмоқ ҳаётий маҳсулотлар, яъни озиқ-овқатларга тегишли
бўлиб, кейинги ўринларни ноозиқ-овқат товарлари ва ижтимоий-маданий
тавсифдаги
хизматлар
эгаллайди
(3.1.9-жадвал).
3.1.9--жадвал
Андижон вилоятида оилалар истеъмол харажатлари таркибининг
2016-2020 йилларда ўзгариши*, %
Кўрсаткичлар
Йиллар
2020 йилда
2016 йилга
нисбатан
(+,-)
2016
2017
2018
2019
2020
Барча истеъмол харажатлари 100,0 100,0
100,0
100,0
100,0
-
шу жумладан:
Озиқ-овқат маҳсулотларини
ҳарид қилишга харажатлар
63,5
60,5
61,1
57,4
56,7
-9,6
Шундан: нон ва нон
маҳсулотлари
21,8
17,5
18,9
18,8
17,2
-5,5
Картошка, мева, сабзавот
9,3
9,5
8,1
8,8
9,9
0,1
Гўшт ва гўшт маҳсулотлари
12,8
13,3
13,9
12,7
13,2
1
Сут ва сут маҳсулотлари,
тухум
3,9
4,1
4,2
3,8
3,8
0,1
Ўсимлик ёғи ва бошқа ёғлар 8,3
8,4
8,4
6,5
5,4
-4,2
Шаҳар ва қандолат
маҳсулотлари
4,9
5,1
4,9
4,5
5,1
0,3
Овқатланиш учун бошқа
маҳсулотлар
2,5
2,6
2,7
2,3
2,1
-1,4
Уйдан ташқарида
овқатланиш учун
харажатлар
3,4
4,3
3,8
3,4
3,4
-0,2
Алкогол ичимликлар ҳарид
қилишга харажатлар
0,6
0,7
0,4
0,3
0,2
-0,5
Ноозиқ-овқат
маҳсулотларини ҳарид
қилишга харажатлар
23,8
24,5
23,6
27,2
28,1
8,5
Хизматлар учун тўлашга
харажатлар
8,7
9,8
11,1
11,7
11,6
1,8
121
*Жадвал Андижон вилояти статистика Бош бошқармаси маълумотлари
асосида тузилган.
Жадвалдан кўриниб турганидек, 2016-2020 йиллар давомида вилоятда
оилалар истеъмол харажатлари таркибида озиқ-овқат маҳсулотларини ҳарид
қилишга харажатлар улуши 63,5%дан 53,9%га ёки 9,6 пунктга, алкогол
ичимликлар ҳарид қилишга харажатлар 0,6%дан 0,1%га ёки 0,5 пунктга
камайган, аксинча ноозиқ-овқат маҳсулотларини ҳарид қилишга харажатлар
23,8%дан 32,3%га ёки 8,5 пунктга, ижтимоий-маданий ва маънавий-маиший
хизматлар учун харажатлар 8,7%дан 10,5%га ёки 1,8 пунктга ортган.
Вилоятда
оилаларнинг
озиқ-овқат
маҳсулотларига
истеъмол
харажатларининг камайиш кўрилаётган даврда нон ва нон маҳсулотларига
харажатларнинг 21,8%дан 16,3%га, ўсимлик ва бошқа ёғларга – 8,3%дан
4,1%га, пасайганлиги билан боғлиқ.
Умуман олганда, жаҳон тажрибасида ривожланиб борувчи иқтисодиёт
шароитида аҳоли жон бошига тўғри келувчи даромадлар ўсиши билан озиқ-
овқат маҳсулотларига харажатлар улуши камайиб бориш тамойилига эга. Бу
эса, ўз навбатида, вилоятда истиқомат қилувчи оилалар иқтисодий
фаровонлигининг ошиб бораётганидан далолат беради.
Шундай қилиб, янги иқтисодий муносабатлар шароитида Андижон
вилоятида оила аъзолари жон бошига тўғри келувчи даромадлар ва
харажатлар динамикасининг таҳлили даромадларнинг харажатларга нисбатан
ошаётганлигини кўрсатади. Айни пайтда оила даромадлари ва харажатлари
ўртасидаги нисбат кўп жиҳатдан унинг фаровонлигини ифодаловчи
кўрсаткич ҳисобланади.
Чунончи, вилоятда 2016 йилда даромадлари билан харажатларининг
нисбати 9898,5:9553,1минг сўмни ташкил этган бўлса, 2020 йида бу миқдор
39082.8:37648.8 га тенг бўлган. Бу эса, Андижон вилоятида оилаларнинг
иқтисодий барқарорлиги борган сари таъминланиб бораётганлигини
кўрсатади.
Оила ва унинг ҳар бир аъзоси турмуш шароитларини ошириш, билим
122
олиш имкониятларини кенгайтириш, саломатлигини мустаҳкамлаш, ишчи
кучи сифатида ижтимоий фойдали меҳнатда иштирок этиш салоҳиятини
юксалтириш давлатимиз ижтимоий сиёсатининг устувор йўналишларидан
ҳисобланади. Ана шу маънода оила муҳофазасини таъминлашдаги биринчи
ва асосий вазифа ҳам инсонни камол топтириш, унинг оила ва жамиятдаги
ўрни ҳамда нуфузини кўтариш билан боғлиқ. Бинобарин, жамиятнинг
инсонпарварлиги мамлакат иқтисодий салоҳиятининг қанчалик юксаклиги
билан эмас, балки бу салоҳият ҳар бир кишининг фаровон яшаши ва ҳар
томонлама ривожланиши учун йўналтирилганлиги билан баҳоланади.
Таъкидлаш жоизки, вилоятда оилаларни, айниқса кам таъминланган
оилаларни ижтимоий қўллаб-қувватлаш учун ҳар йили давлат бюджетидан
муайян миқдорда маблағ ажратилмоқда. Бу ёрдам ўтиш даврида оилаларнинг
иқтисодий барқарорлигини таъминлашда муҳим роль ўйнади (3.1.10-жадвал)
Do'stlaringiz bilan baham: |
