Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги

Газоконденсатлар

Конденсатлар– табиий ҳолатда қатламда суюқ бўлган энг енгил углеводородлардир. Буларга пентан (нормал ва изомер ҳолда), гексан, гептан каби енгил углеводородлар киради. Конденсатлар газоконденсат конларида табиий газ таркибида эриган ҳолда учрайди.

Конденсатларнинг қандай ҳолда эканлигига қараб беқарор ва барқарор конденсатларга бўлинади. Беқарор конденсат қатламдаги ёки конденсатларни ажратиб оладиган асбоб-ускуналаргача бўлган ҳаракатдаги газларда эриган конденсатларга айтилади.
Барқарор конденсат деб, махсус конденсат ажратиб олувчи асбоб-ускуналарда ажратиб олинган тайёр ҳолдаги маҳсулотга айтилади.
Шуни ҳам айтиш керакки, қатлам ичида бошланган газоконденсат ҳаракати, то у конденсат ажратувчи асбоб-ускуналарга боргунча жуда мураккаб жараёнлардан ўтади. Бу жараёнлар эриган ҳолдаги конденсат бошланғич термодинамик ҳолатларининг ўзгариши натижасида газдан ажралиб чиқиб, қатлам ғовакларида чўкиб қолади, айниқса, бундай ажралишлар қудуқ атрофида кўплаб юз бериши мумкин. Натижада, бу ажралиш ва чўкиб қолишлар конденсатнинг маълум бир қисмини қатлам ичида қолиб кетишига, яъни олиб бўлмас йўқотишларга олиб келади.
Конденсатларнинг йўқотилишига термодинамик ҳолатларни ўзгаришидан ташқари яна жуда кўп омиллар таъсир кўрсатади.
Масалан, газконденсат аралашмасининг қатлам ичидаги ва қудуқдан кўтарилишидаги ҳаракат тезлиги, босимлар ва ҳароратлар айирмаси, газконденсат ажратиб олувчи асбоб-ускуналар қанчалик яхши ишлаши каби омиллар таъсир кўрсатиши мумкин. Одатда қатлам ҳолатида аниқланган беқарор конденсатдан 60-85% гача барқарор конденсат олиш мумкин.


2.4-жадвал
Табиий газлар таркибидаги асосий бирикмаларнинг физик ва кимёвий хоссалари