Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги

Суюқ алканлар

С₅–С₁₅ углеводородлар нормал шароитда суюқ ҳолатда бўлади. Ўз қайнаш ҳароратлари бўйича пентан, гексан, гептан, октан, нонан, декан ва уларнинг кўпчилик изомерлари нефтни ҳайдашда ажратиб олинадиган бензин дистиллатлари таркибига киради. Одатда тармоқланган занжирли углеводородларнинг қайнаш ҳарорати мос равишдаги нормал парафинларникидан паст бўлади. С₅ ÷ С₁₀ углеводородлар изомерларининг сони қуйидагича. (7.2-жадвал).

7.2-жадвал
С₅-С₁₀ углеводородлар изомерларининг сони

С5Н12	3
С6Н14	5
С7Н16	9
С8Н18	18
С9Н20	35
С10Н22	75

Нефть фракцияларида алканлар миқдори турлича бўлиб, дунё нефтлари бўйича ўртача кўрсаткич 7.3-жадвалда келтирилган.

Парафин углеводородларни нефтдаги миқдори турлича бўлади, рангсиз фракцияларда уларнинг миқдори 10–70% бўлиши мумкин. Метан углеводо-родлари кимёвий нуқтаи назардан нисбатан юқори барқарорликка эгадир (оддий ҳароратда кўпчилик кучли таъсир қилувчи реагентлар таъсири билан реакцияга киришмайди). Улар оксидланмайдилар, сульфат ва нитрат кислота билан реакцияларга киришмайдилар. Уларни хлор ва бошқа галогенлар билан реакцияга киришиш хусусиятлари маълум. Қулай шароитларда (400⁰С, кўп миқдорда метан) метандан метилхлорид, дихлорметан, хлороформ ва тетрахлорметанлар ҳосил бўлади. Юқори ҳарорат ва катализаторлар иштирокида парафин углеводородлар Коновалов реакциясига (нитролаш реакцияси), тўйинмаган углеводородлар билан алкиллаш реакцияларига, оксидлаш реакцияларига киришиши мумкин. Ҳамма ушбу реакциялар саноат аҳамиятига эга. Юқори ҳароратларда алканлар термик парчаланади.