Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги

Нефть маҳсулотларининг электрик хусусиятлари

Одатда нефть маҳсулотларини электрик хоссалари деганда, уларда электр таъсирида амалга ошувчи ҳодисалар тушунилади. Ушбу хоссаларни характерловчи аҳамиятли кўрсаткичларга электр ўтказувчанлик, электр остида қўзғалувчанлик, диэлектрик мустаҳкамлик ва диэлектрик йўқотишлар бурчагини тангенси киради. Буларнинг ҳаммаси нефть маҳсулотларининг сифат кўрсаткичлари бўлиб, уларни истеъмолчи томонидан қўллашни белгилаб беради (трансформаторларда, конденсаторларда, юқори кучланишни узатгичларда, мой тўлдирилган кабелларда, мойни насос воситасида бир жойдан бошқа жойга узатишда ва шу кабиларда).

Иссиқлик хусусиятлари

Нефтнинг иссиқлик хоссалари, уни қайта ишлаш технологиясида зарурий аҳамият касб этади, бунга сабаб– ҳамма технологик жараёнлар иситиш ва совутиш жараёнлари билан боғланган, уларни ҳисоблаш мос ҳолда нефть ва нефть маҳсулотларининг иссиқлик ҳоссалари ҳақидаги илмга асосланади. Уларга ушбу ҳамма иссиқлик-физикавий катталиклар (иссиқлик сиғими, иссиқлик ўтказувчанлик, энтальпия ва бошқалар) киради. Бироқ, уларни жуда мураккаб кимёвий таркибли нефть фракцияларига қўлланилган ҳолда аниқлаш специфик характерга эга ва махсус кўриб чиқишни талаб қилади.

Пластик хоссалари

Пластик хоссалар орқали кристаллик (парафинлар, церезинлар, мумлар) ёки коллоид (классик сурков мойлари, битумлар, гудронлар, мумлар) ҳолатда бўлган нефть маҳсулотларини истеъмол сифат кўрсаткичлари характерланади.

Юқорида кўриб чиқилган юмшаш, эриш, томчи тушиш ва мўртлилик характерли ҳароратлари ҳамда структуравий ва шартли қовушқоқликдан ташқари, пластик хоссалари специфик бўлган игнани кириш чуқурлиги, чўзилувчанлик, мармар ва қум билан тишлашиш, сувда эрувчи бирикмаларнинг миқдори ва бошқалар киритилади.


Критик параметрлар ва келтирилган доимийликлар

Моддани критик ҳарорати, бу ҳароратнинг шундай нуқтасики, бундан юқори ҳароратда модда фақат газ ҳолатида бўлади.

Моддани критик босими, модда критик ҳароратдаги тўйинган буғларининг босимига айтилади. Критик ҳажм– модданинг критик ҳарорат ва критик босимдаги солиштирма ҳажмидир. Ҳар бир углеводороднинг критик ҳарорати ва босими тажриба йўли билан аниқланиб уларни маълумотномаларда берилади. Нефть фракцияларини ва газларни тақрибий критик ҳароратини ва босимини, уларнинг молекуляр массаси, зичлиги ва ўртача қайнаш ҳароратига боғлиқ ҳолда тузилган графиги орқали топиш мумкин.