Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги абу райхон беруний номидаги

Углеводородли газ ёқилғилари

Углеводородли газ ёқилғиларини олиш учун хом ашё табиий газ ёки суюлтирилган нефть газидир.

Табиий газ. Конда табиий газ тозаланиб қуритилгач магистрал газ ўтказгичлар орқали истеъмолчига жўнатилади ва печь ёки мотор ёқилғиси сифатида қўлланилади. Биринчи ҳолда у асосан коммунал–маиший газ (ГОСТ 5542-50) ҳолида газ маиший плиталарда, технологик печлар (нон пишириш, сут ва ҳўл меваларни қуритиш ва шу кабилар) да, ҳамда иссиқлик энергетикасида, металлургияда ва шу кабиларда саноат ўтхона гази сифатида қўлланилади.
Табиий газ мотор ёқилғиси сифатида 20 МПа гача сиқилган ҳолда ишлатилади. Бунинг учун маҳсус компрессорли газ қуйиш станциялари қурилади.
Сиқилган табиий газ (СТГ) автомобиль (автобус) даги мавжуд махсус 10-12 баллонга тўлатилади, у ўртача мотор ёқилғиси ҳоссаларига эга: ОС_м=100-105, ёниш иссиқлиги Мж/нм³ (45 Мж/кг га яқин).
Мотор ёқилғиси сифатида қўллашдаги камчилиги– автомобилдаги баллонлар массасининг катталиги, цилиндрга сўрилаётган ёнилғи модда массасининг камлиги ва ёқилғи-ҳаво аралашмасини номутаносиблиги боис двигатель қувватини 10-12% га пасайишидир.
Суюлтирилган нефть гази (МДҲ)– пропан-бутан фракциясидир, уни йўлдош нефть газларини ёки заводни иккиламчи углеводородли газларини фракциялашда олинади. Ушбу газ одатдаги ҳароратда, 1,0-1,4 МПа босим остида суюлтирилган ҳолатда бўлади. МДҲ да ўтхона ва мотор ёқилғиси сифатида қўлланилади. Мотор ёқилғиси сифатида ишлатилувчи суюлтирилган газни учта маркаси мавжуд бўлиб, улар (ГОСТ 20448-75) – техник пропан-бутан аралашмаси; қишки (СПБТҚ) ва ёзги (СПБТЁ) ҳамда техник бутандан (БТ) иборат.
3.10-жадвал
Суюлтирилган газларнинг сифат кўрсаткичлари

КЎРСАТКИЧ