Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги а. У. Бурханов, Х. Х. Худойқулов

Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. Journal of Finance, Vol.19, No.3, pp. 425–442.

2 Lintner, J. (1965). The Valuation of risk assets and the selection of risky investments in stock portfolios and capital budgets. The Review of Economics and Statistic, Vol.47, No.1, pp.13-37.

3 Mossin.J (1966). Equilibrium in a Capital Asset Market, Vol.34, No 4, pp.768-

783
4 Sharpe, W. F. (1964). Capital asset prices: A theory of market equilibrium under conditions of risk. Journal of Finance, Vol.19, No.3, pp. 425–442.

207

МОЛИЯ БОЗОРИ ВА ИНВЕСТИЦИЯЛАР

кутилаётган даромадни максимал даражасига етказиб, портфел-ни танлаш муаммоси ечимини берганлар.

Уильям Шарп Г.Марковиц назариясини янада такомиллашти-риб, инвесторларнинг истиқболлари ва уларнинг активларини бир хил тақсимотини t – 1 дан t давр оралиғида танлаган ҳолда, ҳамма инвесторларнинг рисксиз ставкада қарз олиши ёки қарз беришини кўрсатиб берди, яъни бир томондан акцияларни олди-сотди шарт-номаси тўлиқлигича тугаганлиги, яъни t – 1 дан t даврга қадар акцияларнинг бозор қийматида келишилганлиги, бошқа томондан эса, рисксиз ставкада активларни қарзга олиш ёки қарзга бериш ҳамма инвесторлар учун бир хил бўлиши ва бу қарзга олиш ёки қарзга бериш миқдорига боғлиқ бўлмайди.

У.Шарп риск ҳолатида якка инвесторнинг хулқ-атвори билан боғлиқ бўлган модель орқали ҳар қандай инвестиция натижасини эҳтимоллик муддати билан боғлаб, инвестицияларнинг баҳола-нишида асосан иккита кўрсаткичга эътиборни қаратади. Булар

– кутилаётган даромад ва стандарт четланишидир. Ушбу кўрсат-кичларни қуйидаги фукционал формула билан ифодалайди:

U = f (Ew, σw)

(7.1)

Бу ерда: E_w – кутилаётган келажакдаги даромад

σ_w – кутилаётган стандарт четланиш, яъни E_w ҳақиқий да-ромадининг келажакдаги тафовути.

Унинг фикрича, бошқа ҳамма ҳолатлар тенг бўлганида (dU / d > 0) инвесторлар камроқ кутилаётган даромадга қараганда юқорироқ кутилаётган даромадни афзал кўрадилар. Бундан ташқари, улар инвестиция портфелини танлаётганларида (dU /σ_w > 0) рискнинг олдини олиш учун E_w нинг даражасини бирдан каттароқ, σ_w нинг қийматини эса, бирдан пастроқ деб, эътибор қаратишади. Мазкур назарияга мувофиқ бефарқлик эгри чизиғида жойлашган E_w ва σ_w боғлиқлиги ўсиб борувчи функциясини намоён этади. У. Шарп фикрича, инвестор ўзининг жами сармоясини бошланғич давр, яъни W₁ да амалга оширишга қарор қилса, W_t сармоясининг яку-ний даврини кўрсатади. R эса, инвестиция даромади даражаси-ни ифодалайди. Буни қуйидаги формулада кўришимиз мумкин:

Wt – W1	(7.2)
R= ––––––––
W1

208

7-боб. РИСКЛАР ВА ИНВЕСТИЦИОН ПОРТФЕЛЛАРНИ БОШҚАРИШ...

Агар фомулани тенглама шаклига ўтказсак, у қуйидаги кўри-нишга эга бўлади: