Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим

ДАРСЛИК- ўқув жараёнининг зарур қисми. Кўп вақтлардан бери у ўқитишнинг енг 
муҳим воситаси ҳисобланади. Дарслик – ўқувчиларнинг иккинчи «муаллими». Чунки у, 
аввало, ўқувчи учун зарур қўлланмадир.Ҳар бир ўқув фанининг мазмуни дарсликда 
батафсил ёритилади. Дарслик тегишли фанга оид илмий билим асосларини дастурга ва 
дидактика талабларига мувофиқ равишда баён қилувчи китобдир. Дарсликлар билан бир 
қаторда, айрим ўқув фанлари юзасидан ўқув қўлланмалари ҳам тузилади. Масалалар ва 
машқлар тўплами, хрестоматиялар, атласлар, луғат китоблари ва ҳ.к. лар шулар 
жумласидандир.Ўқувчилар дарслик ва ўқув қўлланмалари билан ҳам дарсда, ҳам уй 
шароитларида мустақил иш олиб борадилар. Дарслик материали катта тарбиявий 
аҳамиятга ега. У билан ишлаш ўқувчиларнинг ақлий тарбиясига, улардаги илмий 
дунёқарашнинг, ахлоқ-одобнинг шаклланишига, тафаккури ва нутқининг, ишдаги 
мустақиллигининг ривожланишига ёрдам беради. Мактаб ислоҳоти ва халқ таълимини 
қайта қуриш дарслик яратувчилари олдига бир қатор талаблар қўяди: 
1. Ҳар қайси ўқув фани учун яратиладиган дарсликда илмий билимлар тизими ва унинг 
ҳажми дастур талабларига ҳамда шу синф ўқувчиларининг ёш хусусиятларига мос 
келадиган даражада бўлиши керак. 
2. Дарсликда баён қилинган илмий билимларнинг назарий асослари ва ғоявий йўналиши 
тизимли ва изчил бўлиши, дарсликда келтирилган далилларнинг ишончли бўлиши, улар 
тўғри таҳлил, аниқ таъриф етилиши, тегишли хулосалар чиқарилиши ҳамда шу орқали 
ўқувчиларда илмий дунёқараш, енг яхши инсоний фазилатлар таркиб топишини 
таъкидлаши лозим. 
3. Назарий билимлар ишлаб чиқариш амалиёти билан боғланган бўлиши керак. 
4. Дарсликда баён қилинаётган материалнинг характерига боғлиқ ҳолда тегишли қоида 
ва таърифлар берилиши, далиллар келтирилиши ҳамда дарслик яхши безатилган бўлиши, 
баъзи материаллар расм, схема, диаграмма ва бошқа иллюстрациялар билан бойитилиши 
талаб етилади. 
5. Дарсликлар ўқувчилар тушуниши осон бўлган жонли тилда ёзилиши, айни замонда 
фикрлар аниқ ва қисқа бўлиши керак. 
6. Дарсликнинг ташқи кўриниши, безаги, ўша синф ўқувчиларининг естетик дидларига 
мос келадиган бўлмоги лозим. 
Илгариги даврларда Оврупода ва ғарбда мактаб, дорилфунунларда илоҳиёт асосий 
фанлардан бири ҳисобланган. Мана шулар асосида ёшларга яхшилик ва ёмонлик, гуноҳ ва 
савоб, саховат ва разолат каби енг муҳим ахлоқий, ҳаётий, фалсафий тушунчалар 
ўргатилган. Ҳозирги даврда бизнинг мактабларда, ўрта ва олий ўқув юртларида 
ўқитиладиган ахлоқ-одоб фани ўша илоҳиёт дарсларининг асосини ташкил етган. 
Маориф – таълим соҳасидаги минг йиллик маданиятимиз хазиналарини жамлаган 
ески ёзувни ўрганиш ҳам дидактик таълим мазмунидаги янгиликдир.