Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
 

---

71 
3-БОБ ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ ИҚТИСОДИЙ 
ЎСИШНИ ПРОГНОЗЛАШ ВА УНГА ЭРИШИШНИГ ЧОРА 
ТАДБИРЛАРИ 
3.1 Ўзбекистон Республикаси иқтисодиётининг барқарор ўсиш 
даражасини прогнозлаш 
 
Мамлаакат иқтисодиётни келажакдаги ҳолати ҳақида аниқ тасаввурга 
эга бўлиш, иқтисодий дастурларни қабул қилиш, ушбу дастурларни мақсад 
ва вазифаларини белгилаш, уларга эришиш учун турли чора-тадбирларни 
ишлаб чиқишда иқтисодий прогнозлашнинг муҳим аҳамиятга эга. 
Иқтисодиёт назариясидан маълумки, иқтисодий прогнозлашнинг турли 
усуллари мавжуд бўлиб, улар, анкета сўров усули, эвристик усул, ўйинлар 
усули, стохастик усул, математик статистик усул, эконометрик усул ва 
бошқалар. Ушбу усуллар орасида маълум вазият ҳақида аниқроқ маълумот 
берувчи усуллар бу математик статистик ва эконометрик усуллардир. Ушбу 
усуллар бир-бири билан узвий боғлиқдир. Бу усуллар ёрдамида вазиятни 
ифодалаш қуйидаги тартибда амалга оширилади: бир кўрсатгачни бшқа 
кўрсаткич билан корреляцион боғлиқликни аниқлаш керак, икки кўрсаткични 
олақадорлигини ифодаловчи регрессион тенгламаси тузилади, регресион 
тенглама 
ёрдамида 
прогнозлаштирилади. 
Прогноз 
натижаларини 
аниқлилигини текшириш учун фишер коэффицентидан фойдаланилади, 
тузилган тенгламанинг параметрларини ишончлилигини аниқлаш учун 
стюдент коэффиценти орқали баҳоланади. Иқтисодиётни прогнозлашнинг 
энг содда кўриниши бу мавжуд тенденцияларга асосланиб, ҳолатнинг вақт 
билан трендини тузишдир. Ушбу усул мавжуд тенденция вақт билан 
боғлиқлик регрессион тенгламаси тузилади. Регрессион тенглама энг кичик 
квадратлар усули орқали аниқланади. Тренд моделининг камчилиги 
шундаки, у фақат қисқа муддатли яъни 1-2 йилни прогнозлаш мумкин 
бўлади. Иқтисодиётни ўрта (3-5 йил) ёки ўзоқ муддатли прогнозлашда 
омилли моделлардан кенг фойдаланилади. Чунки омилли моделда 
иқтисодиёт бир неча омилларга боғлаб ифодаланилади. 

---

72