Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

Баланс 
активининг 
ЖАМИ 
718546 
 
100,0 
 
892557 
 
100,0 
 
+174011 
 
- 
 
+24,22 
 
Тугалланмаган ишлаб чиқариш харажатларини ҳам ўрганиш ва таҳлил этиш лозим 
бўлади. 
Жадвалда корхона мулкининг ҳажми ва таркиби келтирилган. Уни тузишда баланс 
маьлумотларидан фойдаланиб, соф, ишлатишга лаёқатли бойликлар ҳолати ўрганилади. 
Келтирилган маьлумотлар баланснинг жами суммасига тенг бўлади. 
44-жадвал маьлумотларидан кўриниб турибдики, биз таҳлил қилаётган «АВС» 
аксионерлик жамиятида ўрганилаётган жорий даврда жами активлар суммаси 174011 
минг сўмга ёки 24,22 % га кўпайган. Активларнинг кўпайишини ижобий баҳолаган ҳолда, 
маьлумотларга эьтибор қиладиган бўлсак, активларнинг кўпайиши асосан жорий 
активларнинг 157310 минг сўмга ортганлиги ҳисобига бўлган. Корхонанинг узоқ 
муддатли активлари ҳам 16701 минг сўмга ортганлигини ижобий баҳоламоқ лозим. 
Жорий активларнинг таркибини ўрганадиган бўлсак, жорий йил охирида йил бошига 
нисбатан товар моддий захиралар 12,87 % га кўпайган, яьни бу 60617 минг сўмни ташкил 
этади. Аксионерлик жамиятининг дебиторлик қарзлари ҳам йил охирига келиб 178,08 % 
га ёки 94859 минг сўмга кўпайганлигини салбий баҳоламоқ керак. Чунки, дебиторлик 
қарзининг бундай тартибда ортиб бориши корхона айланма маблағларининг айланишини 
секинлаштиради, тўлов қобилиятининг ёмонлашувига олиб келади. Корхона активлари 
таркибида асосий салмоқни товар моддий захиралари эгалламоқда, яьни у 60 % га яқин 
активлар суммасини ташкил этмоқда. Бу шундан далолат берадики, корхонада меьёрдан 
ортиқча товар моддий захираси яратилганлигини ҳамда унинг натижасида корхона жорий 
активларининг айланиши секинлаштиришни кўрсатмоқда. Аксионерлик жамияти 
маьмурияти мавжуд активлардан унумли фойдаланиш чораларини кўриши лозим деб 
ҳисоблаймиз. 
Бозор шароитида айланма маблағлар, захиралар ва тугалланмаган ишлаб чиқариш 
ҳажми энг кам, соф фаолият кўрсатадиган шароит йетарли бўлиши лозим. Таҳлилда эса 
баланс маьлумотлари ва материалларни ҳисобловчи счётлардан фойдаланилади.