Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

Корхонанинг тўлов даражасини балансли боғланиш усули билан ўрганиш (минг 
сўмда) 
Тўлов маблағлари Сумма, м.с. Тўлов мажбуриятлари 
Сумма,м.с 
1 
2 
3 
4 
1.Пул маблағлари 
2000 
1. 
Мол 
йетказиб 
берувчиларга қарз 
1200 
2. Тайёрлов 
ташкилотларига 
жўнатилган товарлар 
300 
2.Давлат бюджетига қарз 
600 
3.Тўлов 
муддати ўтган 
дебиторлик қарзлар 
600 
3. Меҳнат ҳаққига ажратма 
100 
4. Бошқа тушумлар 
100 
4. 
Ижтимоий 
суғуртага 
бўлган қарз 
50 
5.Тўлов муддати йетмаган 
кредиторлик қарз 
150 
6. Бошқа чиқимлар 
100 

---

Жами 
2500 
Жами 
2200 
Тўлов мажбуриятларининг 
ортиқчалилиги 
— 
Тўлов 
маблағларининг 
ортиқчалиги 
300 
Баланс 
2500 
Баланс 
2500 
Ер фонди бўйича ҳам корхоналардаги жами қишлоқ хўжалигига яроқли ерларнинг 
экин турларига тақсимланганлиги баланси тузи
л
иб, таҳлил қилинади. Корхоналарнинг 
молиявий ҳисоботининг 1 шакли «Бухгалтерия баланси» ҳам ушбу услубга асосланиб, 
тузилган Баланс маьлумотларига асосланиб, корхоналарнинг молиявий ҳолати, тўлов 
қобилиятга эгалиги таҳлил этилади (4-жадвал). 
Демак, балансли боғланиш усулини қўллаб, корхоналарнинг пул даромадларини тўлов 
мажбуриятларига етиш ва етмаслигини таҳлил қилиш мумкин экан. Баланс усулини 
молиявий ва бошқарув таҳлилида қўллаш, ўрганиладиган кўрсаткичларнинг бир-бири билан 
функсионал боғлиқлиги яқин бўлгандагина ижобий ва тўғри натижалар келтиради. 
2.6. Мутлоқ ва нисбий фарқларни аниқлаш усули 
Мутлоқ ва нисбий фарқларни аниқлаш усули — кўпроқ статистика фанида кенг 
қўлланилиб, таҳлилда кўпгина ўрганиладиган кўрсаткичларни ўсиш ва ўзгаришини 
ҳисоблашда ишлатилади. Мутлоқ ўзгариш таҳлилда ҳар бир ўрганиладиган маьлумотларни 
аввалги даврларга нисбатан фарқларини кўрсаца, нисбий кўрсаткичлар эса фоиз, коеффицент, 
индексда ҳисобланади. Бу кўрсаткичларни ҳисоблаш ва ўрганиш тартиблари статистика 
фанида ёритилади. Молиявий ва бошқарув таҳлилида мутлоқ ва нисбий кўрсаткичларининг 
қўлланилиши, меҳнат ҳақи фондининг сарфланишида ўрганишда айниқса кўпроқ ишлатилади.