Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

10.7. Операцион жараёнлардан олинган даромадлар ва ёьқотишлартаҳлили 
Операцион жараёнлардан олинган даромадлар қаторига корхонанинг асосий ишлаб 
чиқариш фаолиятининг маҳсулот ишлаб чиқариш ва сотишдан ташқари фаолиятидан 
олинадиган даромадлар киритилади. Улар бўйича харажатлар ва даромадлар қатори 
алоҳида таркибланган ҳолда умумий суммада молиявий натижалар тўғрисидаги 
ҳисоботга туширилади. Операцион даромадлар ва харажатлар ўзининг соф қиймати 
бўйича ҳам молиявий натижалар тўғрисидаги ҳисоботга туширилиши белгиланган. Бунда 
операцион жараёнлардан олинган даромадлар улар бўйича харажатлар қийматига 
фарқланган ҳолда ҳисоботга фойда ёки зарар қаторига туширилади. 
Бошқа сотишлар бўйича Республика Солиқ Кодексига мувофиқ алоҳида солиқлар 
тўлови қўлланилади. Шунингдек, маҳсулот (иш ва хизмат)ларни сотишга солиқлар, 
даромад ёки тушумларнинг бу қатори бўйича ҳам амал этади. Бошқа сотишлардан соф 
тушум суммаси ҳам маҳсулот (иш ва хизмат)ларни сотишдан соф тушумни аниқлашдаги 
каби услубий боғланишга эга. 
Операцион жараёнлардан даромадлар қаторига қуйидагиларни киритиш мумкин. 
Корхонада ортиқча саналган ёки фойдаланишсиз турган асосий воситаларни сотишдан 
олинган натижа, уларни ҳисобдан чиқаришдан олинган натижа, номоддий активларни 
ҳисобдан чиқариш ва сотишдан олинган натижа, капитал қўйилмалар бўйича натижа, 
узоқ муддатли ишлатишга олинган, лизинг қўлловидан даромадлар, қимматли қоғозларни 
сотишдан олинган даромадлар, кам баҳоли ва тез эскирувчи буюмларни сотишдан 
олинган даромадлар, материал ва хомашёларни сотишдан олинган даромадлар, валюта 
маблағларини сотишдан олинган даромадлар, улар бўйича сарфлар ва ёьқотишларни ўз 
ичига олади. 
Жадвал маьлумотларидан кўринадики, биз таҳлил қилаётган корхонада жорий йилда 
жами 106824 минг сўмлик операцион фаолиятдан фойда кўрилган бўлса, 189652 минг 
сўмлик зарар кўрилган. Ўтган йилга нисбатан корхонанинг операцион фаолиятидан 
кўрган фойдаси 8187 минг сўмга, зарари эса 11398 минг сўмга ўсган. Маьлумотлардан 
кўринадики, операцион фаолиятдан кўрилган фойданинг асосини асосий воситаларни 
ҳисобдан чиқариш ва сотиш, хорижий валюталарни сотиш, материалларни сотишдан 
бўлган фойда ташкил этган. 
56-жадвал