Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таьлим вазирлиги бухоро мухандисликтехнология институти

Маҳсулот, иш ва хизматларни сотишдан олинган ялпи фойда ва унинг ўзгаришига 
таьсир этувчи омилларни аниқлаш 
Кўрсаткичлар 
Ўтган 
йили 
Ҳисобот 
йилида 
сотиш 
ҳажми ўтган 
йил 
таннархида 
Ҳисобот 
йили 
1 
2 
3 
4 
1. Маҳсулот (иш, хизмат)лар 
сотишдан олинган соф тушум 
ҚоРо 
Қ1По 
Қ1П1 
2. Сотилган маҳсулот (иш, 
хизмат)ларнинг ишлаб чиқариш 
таннархи 
ҚоПо 
Қ1Со 
Қ1С1 
3. Маҳсулот (иш, хизмат)лар 
сотишдан олинган ялпи фойда 
Қо(По-
Со) 
Қ1(П
0 - 
Со) 
Қ1(П1-С1) 
Бу ерда: 
Қ — маҳсулот ҳажми; 
С— маҳсулот бирлигининг таннархи; 
П — маҳсулот бирлигининг баҳоси. 
Бу ўзгариш қуйидаги омиллар ҳисобига бўлган: яьни, маҳсулот ишлаб чиқариш 
ҳажмининг миқдор жиҳатидан ўзгариши ҳисобига маҳсулот сотишдан олинган фойда 
суммаси 265704 минг сўмга ортган. Умуман олганда корхонанинг маҳсулот сотишдан 
олинган ялпи фойдасининг ортишига асосан маҳсулот ҳажми миқдорининг ўсиши сабаб 
бўлган. Маҳсулот (иш, хизмат)ларни сотишдан олинган ялпи фойданинг ўсганлигини 
ижобий ҳолат сифатида баҳоламоқ лозим. 
 
10.5. Давр харажатларининг таҳлили 
Давр харажатлари дейилганда — бевосита ишлаб чиқариш жараёни билан боғлиқ 
бўлмаган харажатлар ва сарфлар тушунилади. Давр харажатлари таркибига маҳсулот 
ишлаб чиқариш таннархига киритилмайдиган хўжалик сарфлари киритилади. Уларни 
юзага чиқиш шакли ва ўрнига қараб қуйидагиларга ажратиш мумкин: 
— сотиш харажатлари; 
— маьмурий харажатлар; 

---

—бошқа умумхўжалик харажатлари. 
Сотиш харажатлари — маҳсулот (иш бажариш, хизмат кўрсатиш) таннархига 
киритиладиган харажатлар, маҳсулот (бажарилган иш, кўрсатилган хизматлар) ишлаб 
чиқариш ва сотиш харажатлари таркиби ҳамда молиявий натижаларнинг шаклланиш 
тартиби тўғрисидаги Низомга мувофиқ ягона тартиблашни ва тўғридан-тўғри корхона 
фаолият натижавийлиги боғланиши тартибланган. 
Сотиш харажатлари маҳсулотларни харидор ва буюртмачиларга ортиб жўнатиш ва 
сотиш билан боғлиқ бўлган харажатларни ўз ичига олади. 
Сотиш харажатларини иш ҳақи харажатлари, иш ҳақидан ажратмалар, материал 
харажатлари, асосий воситалар ва номатериал активлар амортизацияси, реклама 
харажатлари, иш ва хизматлар, бошқа харажат моддалари бўйича таркиблаш ва таҳлил 
этиш мумкин. 
Сотиш харажатларининг қопланиши корхонанинг дастлаб ҳисоб фойдасидан амалга 
оширилади.