Ўзбекистон Республикаси Олий ва махсус ўрта таълим вазирлиги олий ўқув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган

Маҳсулотнинг чиқиши деб, хақиқий олинган маҳсулот миқдорининг G_ҳ дастлабки моддадан маҳсулотни максимал олиш мумкин бўлган G_m миқдорига нисбатига айтилади:
Х _ G_ҳ/G_m (2.8)
Кимёвий реакциялар учун маҳсулотнинг максимал миқдори асосий дастлабки модданинг реакция тенгламаси орқали аниқланади. Асосий модда сифатида одатда стехиометрик нисбатда кам миқдорда қатнашадиган реакцион аралашманинг энг муҳим компонентлари қабул қилинади. Яъни саноат реакцияси ҳисобланган 2SO₂ + O_{2 } 2SO₃ учун асосий реагент олтингугурт икки оксид ҳисобланади, шунингдек иккинчи реагент кислород ҳаво таркибига киради ва камроқ муҳим хисобланади. Этилен гидратациясида CH_{2 } CH₂ + H₂O ↔ CH₃CH₂OH этилен асосий реагент ҳисобланади. Сув эса, табиийки, асосий реагент ҳисобланмайди. Фазалараро масса алмашиниш жараёнлари учун
(адсорбция, десорбция, буғлатиш ва б.) максимал қилиб берувчи фазада бўлган (масалан, газлар адсорбцияда) ҳамма моддалар миқдори қабул қилинади. Кимёвий реакцияда маҳсулотларнинг бундай чиқиши одатда айланиш даражаси дейилади. Масса алмашиниш жараёнларида бундай чиқиш фазалараро ўтиш даражаси дейилади, масалан адсорбция даражаси, десорбция даражаси. Айланиш ёки фазалараро ўтиш даражасини асосий сарфланган модда микдорининг жараён бошланишидаги G_б умумий миқдорига нисбати орқали ифодалаш мумкин.
x _ (G_б – G_ох)/G_б (2.9.)
бу ерда: G_ох – жараённинг охирида қолган дастлабки модда миқдори. (2.9.) формула (2.8.) формула каби гомоген реакцияларда исталган дастлабки модданинг айланиш даражасини ҳисоблаш учун қўлланилади. Агар (2.8.) формулага мувозанат ҳолатида олинган маҳсулот миқдори қўйилса, бундай чиқиш мувозанатли чиқиш х_м дейилади. Бир фазадан бошқасига тўлиқ кимёвий ўзгариши ёки моддаларнинг тўлиқ ўтиши мумкин бўлган қайтмас жараёнлар учун х_р қ 1. Бундай чиқиш одатда назарий чиқиш дейилади ва х_н деб белгиланади. Қайтар жараёнлар учун айланишнинг мувозанатли даражасига тўғри келадиган мувозанатли чиқиш доим бирдан кичик бўлади (х_м < 1), чунки мувозанат дастлабки модда маҳсулотга тўлиқ айланмаганда юзага келади.
Мувозанатли чиқиш х_м махсус қўлланмаларда келтирилган К орқали жадваллардан фойдаланиб аниқланади. Жадвалда келтирилган К маҳсулотнинг мувозанатли чиқиш формуласидан тажриба йўли билан аниқланган. Маҳсулотнинг мувозанатли чиқиши орқали константаларни аниқлаш формуласи реакция турига қараб аниқланади. A + B ↔ D турдаги газли реакция учун формула келтириб чиқаришни кўрамиз. Бу турда саноатда қатор реакциялар кетади. Масалан, азот оксиди ва диоксидининг ассоциацияси, этил спирти, фосген, сулфурил хлорид синтези:
NO + NO₂ ↔ N₂O₃
CH_{2 } CH₂ + H₂O ↔ CH₃CH₂OH
CO + Cl₂  COCl₂
SO₂ + Cl₂ ↔ SO₂Cl₂
Агар газли аралашмада D маҳсулотнинг мувозанатли чиқишини х_м орқали, дастлабки A, B моддаларнинг ва маҳсулот D нинг парциал босимини р*_А, р*_В, ва р*_D орқали белгиласак, у ҳолда дастлабки моддаларнинг стехиометрик нисбатида тоза газли аралашмада мувозанат ҳолатда ёзиш мумкин:
P  p^*_A  p^*_B  p^*_D (2.10.)
бу ерда р – умумий босим. (2.8.) тенгламага мувофиқ
x_p  G_D / G_M  p^*_D / P (2.11.)
p*A p*B p*D p*B 1 xp
 1 x_p ва   (2.12.)
P P P P 2
мувозанат константаси (2.5.) га мувофиқ