Ўзбекистон Республикаси Олий ва махсус ўрта таълим вазирлиги олий ўқув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган

9-§.Ацетиленнинг ишлатилиши.
29- ж а д в а л Турли мамлакатларда ацстилен ишлаб чиқариш (минг тонна ҳисобида).
Ацетилен синтетик каучук, пластик массалар, сунъий ва винтетик толалар, эритувчилар, лак, бўёқ ва бошқалар олиш да ишлатилади. Ацетилен асосида қудратли органик синтез саноати барпо этилди; бу саноат ацетальдегид, винилацетат, сирка кислота, сирка ангидрид, винилхлорид, акрил кислотанинг натрйли, хлорорганик эритувчилар (трихлорэтилен, тетрахлорэтилен ва шунга ўхшашлар), хлоропрен ва бошқа кимёвий. маҳсулотлар ишлаб чиқаради. Бу маҳсулотларнинг баъзиларини (хлоропрен каучук, винилацетат, винилхлорид ва бошқалар) ишлаб чиқаришда ацетилен ҳозиргача ягона хом ашё ҳисобланади. Турли мамлакатларда ацетилен жуда кўп ишлаб чиқарилмоқда (29-жадвал).
Шуни қайд килиб ўтиш ксракки, АҚШ, Япония ва бошка капиталистик мамлакатларда хозирги пайтда синтетик ацетальдегид ҳамда акрил кислотанинг нитрили ишлаб чиқариш хом ашёнинг бошқа турларига, шу жумладан этилен ва пропиленга асосланган.

30-жадвал. Ацетилендан олинадиган асосий маҳсулотлар.
МДХда ацетиленнинг ярмидан кўпроғи кимё саноати эҳтиёжлари учун ишлатилади, қолган қисми эса металларга газ алангаси билан ишлов беришга сарфланади. (30,31-жадваллар). 31 - ж а д в ал
МДҲда ацетиленнинг кимёвий синтез учун ишлатилиши (96 ҳисобида)

Ацетилен асосида қилинадиган янги синтезларнинг пайдо бўлиши — полипирролидон тола, плёнка ҳосил қилувчи моддалар, поливинил спиртдан сунъий тола, пропаргил спирт, бутиндион, бутандион ва бошқаларнинг синтез қилиниши туфайли ацетилен ишлаб чикариш кенгайиши лозим. Ацетилен қайси усулда олинишидан қатьи назар, қуйи олефинлардан (этилен ва пропилендан) анча қиммат бўлганлиги сабабли жаҳон саноат практикасида, шу жумладан МДҲда ҳам, кейинги йилларда энг муҳим органик маҳсулотларни ацетиленга асосланиб ишлаб чнқариш усулларини этилен ва пропиленга асосланган усуллар сиқиб чиқармоқда. Ацетальдегид, сирка кислота, қисман винилхлорид ва винилацетат ишлаб чиқаришда ацетилен ўрнига бирин-кетин этилен, акрилнитрил ишлаб чиқаришда эса пропилен - ишлатилмоқда. Агар нархи қуйи олефинларникидан юқори бўлмаган ацетилен олиш усули топилмаса кейинги йилларда ҳам ацетилен ўрнига ана шу моддаларни ишлатиш давом этаверади. Лекин ацетилен хлоропрен, трихлорэтнлен, бутандиол қисман винилхлорид, акрилнитрил, винилацетат ва баъзи бошқа синтетик маҳсулотлар ишлаб чиқаришда асосий хом ашё сифатида ҳали кўп йиллар давомида ишлатилади.