Ўзбекистон Республикаси Олий ва махсус ўрта таълим вазирлиги олий ўқув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган


-§. Азот (II)-оксид NО ни оксидлашнинг оптимал шароитлари



Download 8,53 Mb.
bet93/155
Sana09.04.2022
Hajmi8,53 Mb.
#540075
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   155
Bog'liq
01. kirish

6-§. Азот (II)-оксид NО ни оксидлашнинг оптимал шароитлари
Биринчи навбатда азот (II)-оксид NО ни оксидлаш вазифасини йўйишда мувозанатни NО2 ҳосил бўлиш томонига силжитишга ёрдам берадиган шароитлар танланади, бунда реакцияни тезлатиш вазифасини ҳам унутнаслик керак. Темтература танлаш. Иссиқ ҳолдаги нитроза гази 2000С дан паст ҳароратгача совитилган бўлиши керак. Айни ҳолда (бошқа экзотермик қайтар реакциядан SO3 нинг оксидланиши фарқ қилиб) ҳарорат пасайиши билан реакциянинг тезлиги ҳам ортиб боради. Демак, иложи борича паст темлературани (қандай?) танлаш керак экан. Ҳароратни атроф-муҳит ҳароратсидан бир оз юқорироқ тутиб турган маъқул, бунда совитиш учун сувдан фойдаланилади. Масалан, сув билан совитиладиган найсимон совиткичдан совитиладиган газлар аралашмаси найлар бўйлаб тўхтовсиз ҳаракатда бўлади, найлар орасидаги бўшлиқда эса, шу жойнинг ҳароратсига мос ҳароратда қарама-қарши томонга совитадиган сув ҳаракат қилади.
Нитрат кислота ишлаб чиқариладиган икки заводдан қайси бирида ёз ойларида энергия сарфи кўрсаткичи яхши бўлади. Шимолий Уралдаги заводдами ёки Украинадаги заводдами ва нима учун?
Оптимал босим танлаш. Танланган ҳароратда атмосфера босимидаёқ мувозанат бутунлай азот (II)-оксид ҳосил бўлиш томонига силжиган. Бироқ бундай шароитларда реакцияни тугаллашнинг амалда иложи йўқ, чунки унинг тезлиги охирига келиб жуда камайиб кетади. Нитрат кислота ишлаб чиқариладиган дастлабки қурилмаларда, бундай курилмаларда процесс умумий босим остида олиб борилган, тахминан 90% NО оксидланган. Бундай қурилмалардан чиққан сариқ тусли чиқинди газ - „тулки қуйруқ" нима эканлигини осон пайқаш мумкин. Бундай газ инсои учун ҳам, ўсимликлар учун ҳам жуда заҳарли бўлиб, уни йўқотиш қийин: газда оксид кам қолганда унинг оксидланиш тезлиги реакцияни охиригача етказиб бўлмайдиган даражада камайиб кетади.
Чиқинди газлар нима учун сариқ тусли бўлади?
Физик-кимёвий ҳисоблашларнинг кўрсатишича ва саноат тажрибасининг тасдиқлашича реакция тезлиги атмосфера босимидаги тезлигидан бирмунча юқори бўлгандаги юқори босим оптимал бўлиб, 98 - 99% NО ни оксидлаш мумкин бўлади. Бунда фақат маҳсулот унумигина ортмасдан, балки ундан ҳам муҳимроқ, кўпроқ заҳарли газлар атмосферага чиқиб кетади. „Тулки қуйруқларни" бутунлай йўқотиб бўлмайдими? Бу офатга қарши курашнинг бир иеча усули топилган. Масалан, водород иштирокида ва катализатор ёрдамида азот (II)-оксид NО ни амалда бутунлай қайтариб, молекула ҳолидаги азотга айлантириш мумкин. Атмосферанинг зарарланишига қарши курашнинг бу усули, бошқа усуллар каби, ҳозирги замон қурилмаларида қўлланилмоқда.

Download 8,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   155




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish