Ўзбекистон Республикаси Олий ва махсус ўрта таълим вазирлиги олий ўқув юртларининг талабалари учун дарслик сифатида тавсия этган

60-расм. Иссиқлик алмаштиргич қурилмасиз контактли аппарат.
1-корпус; 2-катализат; 3-панжара; 4-исходная газовая силсь; 5-дастлабки газ аралашмаси реакция маҳсулоти.
б ) оз концентрациялик реагентларнинг реакцияси. Масалан: аралашмаларнинг оксидланиши, гидроланиши.в) кам иссиқлик эффекти бўлган экзотермик реакциялар учун.
Қайтар экзотермик реакциялар учун мослашган. Кираётган А модда чиқаётган В модданинг иссиғи ҳисобига қизийди.
Айланиш даражасининг х т⁰ ва вақтга

61-расм. Ташқи иссиқлик алмашинувчан аппаратли контактли аппаратлар. 1,2,3-контактли аппаратлар; а,б,в, иссиқлик алмаштиргич

тасвирлаш мумкин: Умуман биринчи турдаги реакторларга кўриб ўтилган аппаратлардан ташқари ички

боғлиқлигини график равишда қуйидагича иссиқлик алмашувчанлик контактли аппаратлар, полкали
контактли аппаратлар. (иссиқлик алмашгич катализатор қатлами билан алмашиниб келадиган), трубали контакт аппаратлар (эндотермик ва экзотермик
р еакциялар учун), иккиламчи иссиқлик алмашинувчанлик трубали контактли аппаратлар киради.
62-расм. а, б, в- иссиқлик алмаштиргичда газнинг совитилиш чизиқлари; t _ох-охирги ҳарорат. t _ён-ётиш ҳароратси
Барча фильтрловчи қатлами бўлган контактли аппаратлар ютуғи бўлиши билан бирга бир неча камчиликлари ҳам мавжуд:
А) Катализатор заррачаларининг размери 4-6 мм дан (кесими) кам бўлмаслиги керак.
Б) Қўзғалмас катализатор заррачалари иссиқлик таъсирида қотишма бўлиб қолиши мумкин, натижада аппаратнинг гидравлик қаршилиги ошиб кетади, катализаторнинг активлиги камаяди ва газнинг бир текисда тақсимланиши бузилади.
В) Катализаторнинг ғовакли заррачалари иссиқликни кам, ёмон ўтказади.
Натижада қатлам орасида жойлашган халодильник таъсирида катализатор таъсири сўниб қолади, реакция тўхтайди.
Г) Ҳароратни бошқариш қатъий бўлмайди ва оптималь ҳарорат режимини ушлаб туриш қийин бўлади. 2 ) Мавҳум қайновчи қатламли катализатори бўлган аппаратлар. Биринчи турдаги аппаратларнинг камчиликларини бартараф қила олади. Катализатор заррасининг диаметри 0,2-2 мм бўлиши керак. Қайнаш қатлами газ ва яроқлик оқимини босим остида бериш натижасида ҳосил бўлади. Яъни пастдан тезлик билан берилган газ оқими натижасида панжара устида жойлашган катализатор ҳаракатга келади ва ҳар хил ҳаракатлар юзага келиб, хадди қайнаб турган кўрсатади. Ҳарорат режими – изотермик бўлади. Тузилиши жиҳатдан содда бўлиб, катта ва мураккаб иссиқлик алмаштиргичлар керак бўлмайди. Ўлчови жиҳатдан кичкина бўлади. Олдиндан киритиладиган газнинг қиздирилиши керак бўлмайди. Ҳароратни бошқариш осон бўлади.