Ўзбекистон республикаси олий ўрта махсус таълим вазирлиги гулистон давлат университети

Маблағларнинг вужудга келиш манбалари ва мақсадли тайинланиши бўйича туркумланиши. Хўжалик маблағларининг мавжудлиги ва жойлашуви хўжаликнинг иқтисодини тўлиқ тавсифлай олмайди. Бунинг учун манбаларнинг тегишлигини билиш зарур.
Хўжалик маблағлари ташкил топиш манбалари ва тайинланишига кўра корхонанинг ўз маблағлари манбалари ва мажбуриятлари ёки қарзга олинган маблағлар манбаларига бўлинади (1.4-чизма).
Тақсимланмаган фойда фойданинг жамғарилаётганини ифодалайди ва мулкдорларнинг қарорига биноан устав капиталига қўшилиши мумкин.
Мақсадли тушумларга мақсадли тадбирларни амалга ошириш учун мўлжалланган ва қайтариб берилмайдиган мақсадли молиялаштириш маблағлари ва бошқа тушумлар киради. Бундайларга грантлар, субсидиялар, аъзолик бадаллари, мақсадли фойдаланиладиган солиқ имтиёзлари ва бошқа мақсадли тушумлар мисол бўлади.
Келгуси давр харажатлари ва тўловлари учун заҳираларга харажатлар ва тўловларни харажатларга бир текисда қўшиш учун белгиланган тартибда ташкил этиладиган заҳиралар киради.

1.4-чизма. Корхона маблағлари манбалари (пассивлари)нинг туркумланиши

Корхонага четдан жалб қилинган ёки қарзга олинган маблағлар манбаларига банк кредитлари (ссудалари), кредиторлик қарзлар ва корхонанинг бошқа мажбуриятлари киради.
Банк кредитлари (ссудалари) - бу корхоналарнинг қўшимча маблағларга бўлган талабини қондириш учун корхонага маълум муддатга берилган қарз маблағларидир. Банк ссудалари қатъий мақсадли эҳтиёж учун берилади ва белгиланган муддатида қайтарилиши керак.
Кредиторлик қарзлар - бу корхоналарнинг мол етказиб берувчиларга олган материаллари учун, пудратчиларга улар томонидан бажарилган иш ва кўрсатилган хизматлар ҳамда бошқа муомалалар бўйича пайдо бўладиган қарзлардир.
Корхона мажбуриятлари - бу бюджетга ва бюджетдан ташқари фондларга ўтказиладиган ажратма ва солиқ суммалари, ишчи ва хизматчиларга бериладиган иш (меҳнат) ҳақи суммаси ва бошқалардир.