Ўзбекистон республикаси олий ўрта махсус таълим вазирлиги гулистон давлат университети

Ахборотларни ўлчаш. Хўжалик жараёнларини умумлаштириш учун молиявий ҳисобда фақат қиймат ўлчови қўлланилади ва сўмларда ифода этилади.

Бошқарув ҳисобида эса ҳисоб ўлчовларининг моддий, меҳнат ва қиймат каби барча турларидан фойдаланилади.

4. 
   Ҳисобот тузишнинг даврийлиги. Молиявий ҳисобот қатъий белгиланган муддатларда тузилади ҳамда тақдим этилади.
   

Бошқарув ҳисобида ҳисобот ҳар куни, ҳар ҳафта ва ҳ.к. муддатларда тузилиши мумкин. Ҳисоботларни тақдим этиш муддати корхона раҳбарияти томонидан белгиланади. Муҳими, ҳисобот фойдаланувчиларга фойдали бўлиши ва ўз вақтида тақдим этилиши лозим.

4. 
   Ахборотнинг содир бўлиш вақти. Молиявий ҳисоб корхонанинг молиявий тарихини акс эттиради. Унда хўжалик муоамалалари уларнинг содир бўлганлигини тасдиқловчи ҳужжатлар орқали қайд этилади, яъни, ҳисобнинг бу тури корхона хўжалик фаолиятида аллақачон содир бўлган муоамалаларни тасдиқлайди.
   

Бошқарув ҳисобининг мақсади эса содир бўлган воқеалар таҳлили асосида истиқболга мўлжалланган тавсиялар, бошқарув ва инвестиция қарорлари дастурини ишлаб чиқишдан иборат.
Молиявий ҳисоб хўжалик муомалалари содир бўлгандан сўнг, бошқарув ҳисоби эса воқеа-ҳодисаларни олдиндан ташхислаб бериши зарур. Шу боисдан бошқарув ҳисобини кўпинча тахминлаш ҳисоби, махфий ҳисоб деб ҳам атайдилар.

4. 
   Ахборотнинг аниқлик ва ишончлилик даражаси. Молиявий ахборот содир бўлган операцияларни акс эттиради, шу боис, у холислик хусусиятига эга ва аудиторлик текшуривидан ўтади.
   

Бошқарув ҳисоби эса кўпроқ бўлажак даврга мўлжалланган истиқбол билан иш тутади. Шу боис, бошқарув ҳисобидаги ахборот эҳтимоллик ва субъектив (хусусийлик) тавсифига эга.

4. 
   Харажатлар ва даромадларни гурўҳлаш йўллари. Молиявий ҳисобда харажатлар калькуляция моддалари бўйича, даромадлар эса корхона ва унинг фаолият турлари (сегментлари) бўйича гуруҳланади ва акс эттирилади.
   

Бошқарув ҳисобида харажатлар харажат моддалари бўйича, даромадлар эса бўлинмалар ва маҳсулот (ишлар, хизматлар) турлари бўйича гуруҳланади ва акс эттирилади. Харажат моддаларининг рўйхати тармоқ йўриқномалари билан белгиланади ҳамда корхонанинг ҳисоб сиёсатида ифодаланади.
Шундай қилиб, бошқарувнинг кўриб чиқилган режалаштириш, назорат ва қабул қилинган қарорлар бажарилишининг самарадорлигини баҳолаш каби функциялари бухгалтерия ҳисоби туфайли амалга оширилади. Унинг ахборот тизими ички ва ташқи ахборотдан фойдаланувчиларнинг хўжалик юритувчи субъект молия-хўжалик фаолияти тўғрисида яққол тасаввурга эга бўлишини таъминлайди.
Бухгалтерия ҳисоби турли хил хўжалик жараёнларини акс эттирадиган жуда мураккаб ахборот тизимидан иборат. Бу жараёнлар бизни ўраб турган моддий дунёнинг бир қисми ҳисобланади. Шунга кўра, ушбу жараёнларнинг моҳияти ва динамикаси моддий дунёда амал қилаётган умумий қонунларга бўйсунади. Аммо, бу қонунларнинг иқтисодиёт соҳасида намоён бўлиши ўзига хос хусусиятларга эга.