Tajriba ishi № 6
Tog ` jinslarining gidravlik xususiyatlarini o`rganish.
Kirish :
Namlik va suvga to`yina olish xususiyatlari tog` jinslarining fizik kimyoviy hamda mehanik xususiyatlariga kata ta`sir ko`rsatadi.
Ishdan maqsad : Tog ` jinslarining gidravlik xususiyatlarini o`rganish.
Nazariy qism : Har qanday tog` jinsida doimo qanchadir miqdorda erkin yoki kimyoviy bog`langan suv bo`ladi.G`ovakliklarda bosim hamda og`irlik kuchi ta`sirida harakatlanishi mumkin. Tog` jinsining erishiga mehanik yuvilishiga sementatsiya bo`lishiga tog` jinsi tarkibida ba`zi bir elementlarning ishqorlanishiga va boshqa holda olib keladi.
Erkin suv minerallarining tuzulishini buzmasdan tark etishi uchun ularni suvsizlantirish tempraturasi 100 – 110 oC da amalga oshadi. Kimyoviy bog`langan suv molekulalar kuchi yordamida tog` jinslar tarkibida bog`langan bo`ladi. Tog` jinslar tarkibida bog`langan bo`ladi. Ular 2 xil uchraydi : 1. Kristallashgan . 2. Konstitutsion
Kristallashgan suv mineral tarkibida Kristal panjara ichida H2O ko`rinishida uchraydi va shu Kristal panjaraning suvni chiqarib tashlash tempraturasi 300 – 600 oC gacha yetadi.
Ularga gips CaSO4 2 H2O
Opal SiO2 n H2O
Mirabalit Na2SiO410 H2O
Konstitutsion suv Kristal panjarag kiruvchi OH - OH+ larning mineral ionlaridan hosil bo`ladi.
Talk Mg(OH)2 Si2O10
Malaxit Cu2CO3(OH)2
Kaolinit Al2(OH)4 Si O5
Tog` jinsidan ajralib chiqish tempraturasi 1300 – 3000 gradusga teng.
Konstitutsiya
Namlik
Namlik deb tog` jinsi tarkibidagi suyuqliklarning tabbiy miqdoriga aytiladi. Namlik tog` jinsining tabbiy massasi o`lchanib so`ngra 105 – 110 gradusgacha massasi o`zgarmas holatga kelguncha quritish orqali topiladi. Oxirgi 2 marta o`lchash jarayonida farq 0,2 % dan kata bo`lmaguncha o`lchab boriladi. Jarayon yopiq xonada amalga oshiriladi. O`lchashlar orasidagi vaqt 3 soatni tashkil qiladi.
W= * 100 %
G1 – tog` jinsi quritilgangacha bo`lgan tabiiy massasi.
G – tog` jinsi quritilgan massasi. kg
G1 – 2 kg ; 2,3 kg; 2,8 kg.
G – 1,8 kg; 2,1 kg; 2,4 kg.
W1= =0,1(1)
W2= = =0,09
W3= = = 0,01(6)
Suv to`yinish qobiliyati tog` jinsini ma`lum vaqt oralig`ida atmosfera bosimi ostida hamda suvga cho`ktirilgungacha bo`lgan massa orasidagi nisbatga qarab topiladi.
Bu xususiyatni o`rganish uchun tomonlari 70 mm dan bo`lgan kub ko`rinishidagi namuna yoki balandligi 70 mm bo`lgan silindir ko`rinishidagi namuna orqali amalga oshiriladi. Og`irligi 200 gramdan kam bo`lmagan namuna orqali amalga oshiriladi.
Ishni bajarish uchun bir turdagi tog` jinsidan 3 ta namuna kerak bo`ladi. Ularni quritish shkafida 105 – 110 gradusda quritamiz va maxsus tarozida o`lchaymiz. Tehnik tarozi (0,01 gr) so`ngra shu tog` jinsini suvga to`yintirish amalga oshiriladi. Suv tempraturasi 20± 50C da bo`lishi kerak va distirlangan bo`lishi kerak.Idish qopqoq bilan yopilishi kerak chunki 48 soat qoldiriladi.
Keyin idishdan tog` jinsi tezda olinib nam latta bilan ustki qismi artib olinadi va taroziga qo`yib o`lchanadi. O`lchash jarayonida ajralib chiqqan suv tog` jinsi massasiga qo`shiladi.
Suvga to`yinganlik formulasi :
W = * 100 %
G2 – suyuqlikka to`yingan massasi.
G - suyuqlikka botmagan holdagi massasi.
G2 - 1,3kg; 1,8 kg; 2,2 kg.
G - 1,05 kg; 1,45 kg; 1,75 kg
W1= = 0,23
W2 = = 0,8
W3 = = 1,2
Do'stlaringiz bilan baham: |