Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги

1.4- расм. Инвестицияга бўлган талаб ва жамғармага бўлган таклифнинг мувозанат ҳолати⁷

1.4- расмдан кўриниб турибдики, жами даромадлар Y_m миқдордан Y_k миқдоргача кўпайса, уларнинг жамғармалари ҳам мос равишда S_m дан S_k гача кўпаяди, яъни Y ва S ларни қуйидагича ҳосил бўлишини кўрамиз.

Y=OY_k –OY_m, S=OS_k –OS_m
Расм координата бошидан эмас, балки Y ўқининг à миқдоридан кесиб ўтган. Бунинг сабаби шуки, корхоналарнинг келгуси фаолияти учун албатта маълум миқдорда даромадга эга бўлади, акс ҳолда даромадга эга бўлмаган корхона келажаги мавжуд бўлмас эди.
Ички бозорда моддий ва капитал ресурсларга талаб ва таклифнинг номутаносиблиги, асосий капиталда қўйилмаларнинг самарадорлик қайтими пастлиги, корхона молиявий ресурсларининг чекланганлиги барқарор инвестицион муҳитни сақлаш учун иқтисодиётда муҳим шароитларни талаб қилади.
Талаб ва таклиф омиллари қанчалик ўзаро боғлиқ бўлмасин, бозор иқтисодиёти шароитида талаб омиллари энг муҳими ҳисобланади. Лекин, бу талаб омилларининг энг муҳимлилиги қисқа даврлар учун ўринли, узоқ муддатда ва келажакда инвестициядан самарали фойдаланиш натижалари пировардида таклиф ва ишлаб чиқариш томондаги асосий ютуқлар (фан-техника ютуқлари ва янги технологияларни жорий этилиши, инсон салоҳиятини юксалиши) билан белгиланади.
1.3- расмдан фойдаланиб, қуйидаги берилган 1.4-расмда товар бозоридаги инвестиция ва жамғармаларнинг эгри чизиғини ифодалаш имкони келиб чиқади.

1.5- расм. Товар бозоридаги инвестиция ва жамғармаларнинг эгри чизиғи ёки IS эгри чизиғи(бу ерда Y –ялпи миллий маҳсулот)⁸

Расмдан кўринадики, инвестицияга бўлган талаб ва жамғармага бўлган таклиф N нуқтада мувозанатлашади. ISN миқдордаги инвестицияга RY_n фоиздаги банкларнинг фоиз ставкаси тўғри келади RY_n=IS_n. Худди шунингдек бу ҳолни амалга ошириш учун S_n миқдордаги жамғарма ва Y_n миқдордаги даромаднинг бўлиши шарт, яъни S_n=Y_n тенглик бажарилиши зарур. Масалан 150 млн. сўм жамғарма бўлгандагина 150 млн.гача бўлган лойиҳа ёки ишлаб чиқаришларни инвестиция билан таъминлаш мумкин.

Умумий ҳолда инвестиция ва жамғармаларнинг ялпи миллий маҳсулот билан боғлиқлиги шуни кўрсатадики: