‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Butasimon amorfa (Аморфа кустарниковая) -
Amorpha fruticosa L.
Amorfa o'sim ligi Dukkakdoshlar-Fa&aceae oilasiga mansub 
bo‘lib, O 'zbekistonga introduksiya qilingan. Balandligi 2-3 m ga­
cha yetadigan sershox buta. Barglari (20-25 ta bargchali) murak- 
kab b o ‘lib, bandi yordamida poya va shoxlariga ketma-ket joylash- 
gan. Barg boiakchalari - bargchalari ingichka ellipssimon yoki 
cho‘ziq ellipssimon shaklda. Mayda xushbo‘y, to ‘qqizil-binafsha 
rangli gullari shingil gulto‘plamini hosil qiladi. Mevasi - bir yoki

---

ikki urag‘li, cho‘ziqrok dukkaq, iyunda gullaydi. Ular manzarali 
buta sifatida Markaziy Osiyo va Rossiyaning janubiy mintaqalarida 
ko‘kalamzorlashtirish maqsadlarida o ‘stiriladi. Amorfaning bargi 
bilan urug‘i xalq tabobatida ishlatiladi. U rug‘i tarkibida rotenoid- 
larga kiradigan amorfin va amorfol glikozidlari, 13% moy va boshqa 
biologik faol moddalar bor.
Glikozidlar, efir moyi, bo‘yok va boshqa moddalar barglari bi­
lan bir qatorda yosh novdalarida ham bor. 0 ‘zbckistonda amorfadan 
Fruticin
prcparati olingan va tibbiyot amaliyotiga tatbiq etilgan. 
Amorfanning ushbu dorivor prcparati - frutitsin tinchlantiruvchi va 
kardiotonik vosita sifatida yurak-qon tomir (yurak-tomir nevrozi, 
paroksizmal taxikardiya) kasalliklarda qo‘llashga tavsiya etiladi [21].
8-rasm.
Butasimon amorfa (Аморфа кустарниковая)- 
Amorphci fruticosa L.

---

Z,irk (Барбарис)- 
Herberts
 /..
/i lk lurlari /irk d o s h la r- 
Berberidaceae
oilasiga mansub bo‘lib, 
bo'yi 14 in gacha yetadigan tikanli buta. Tikanlari oddiy yoki uch 
bo'lakli. Barglari teskari tuxumsimon, cho‘zinchoq yoki ellipsimon, 
qiilin, tckis yoki tishsimon qirrali bo'lib, poyasi va shoxlarida bandi 
bilan kelina-ket joylashgan.
Sariq rangli gullari oddiy, shoxlangan yoki g ‘uvaksimon shin- 
Hilga to ‘plangan. Mevasi - cho‘ziq, cho‘ziq ellipssimon yoki tes- 
kuri tuxumsimon, qora, binafsha yoki to ‘q-qizil rangli, nordon, 
ко*p urug'li, sershira rezavor meva. Zirk turlari Markaziy Osiyo 
tog'larining o ‘rta va pastki qismida toshli tog 1 qiyaliklarida, soylar 
yoqasida va archazorlarda o ‘sadi. Oddiy zirk introduksiya qilingan 
va madaniy sharoitlarda o ‘stiriladi. Markaziy Osiyoda 8 ta zirk tur­
lari tarqalgan, ulaming 0 ‘zbekiston fiorasida 3 turi tarqalgan va xalq 
tabobatida keng qo‘llaniladi.