‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Inula grandis Schrenk.
va Britaniya an- 
dizi (Девясил британский) -
Inula Britannica L.
turlari yuqorida 
ko‘rsatilgan kasalliklarni davolashda qora andiz bilan bir qatorda 
ishlatiladi.
Sariq andizning yer ostki organlari tarkibida 2,20-93,17% efir 
moyi (asosiy qismi allantolaktonlar), 2-20% qandlar, 12-32% inulin,

---

5,68-13,71% smolalar, 20,4-30,1% clir moyi imivjiul linrgula yana 
llavonoidlar, xromonlar, saponinlar, alkaloidlar va hoslu|a modda­
lar uchraydi. Sariq andizning hamma organlaridan giandilin. ivalin, 
grandin, igalin va boshqa seskviterpen laktonlar ajratib olingan
Sariq andiz ildizi ilmiy tibbiyotda qora andiz bilan bir qalorda 
ishlatiladi. Uning preparatlari yana m e’da va o ‘n ikki burinoq iclmk 
yara kasalligi va m e’da yallig‘lanishida ishlatishga tavsiya ctilgan
Omonqora (Унгерния) -
Ungernia Bgl.
Omonqora turlari chuchmomadoshlar -
Amaryllidaceae
oilasiga 
mansub, gul barglari uzunligi 5-20 sm b o ‘ladigan, piyozli k o ‘p yillik 
o ‘t o ‘simlik hisoblanadi. Tibbiyotda omonqoraning quyidagi ikki 
tu rid an -V ik to r omonqorasi (Ungerniya Viktora) -
Ungernia victoris
Vved.,
Seversev omonqorasi (Ungerniya Seversova) -
Ungernia
Severtzovii (Rgl.) B. Fedtsch.
Foydalaniladi. Omonqora turlarining 
piyozlari tuxumsimon bo'lib, qoraqo‘ng‘ir rangli yupqa qobiqlar 
bilan qoplangan. Ildizoldi barglari 4-10 dona, tor nishtarsimon 
yoki chiziqsimon, ikki qator joylashgan. Ycrdan qor ketmasdanoq 
o'sim likning ildizoldi barglari k o ‘karadi va yoz oylarida qurib 
qoladi. Bir-ikki oydan so'ng bargsiz poyasi (gul o ‘qi) o ‘sib chiqadi.
Oddiy gulqo‘rg ‘onli, voronkasimon, 6 ta nishtarsimon tojbargdan 
tashkil topgan sariq, sariq pushti yoki qizg‘ish rangli (Seversov 
omonqorasi) gullari gul o ‘qi uchiga joylashgan, bir tomonga egilgan, 
4-7 ta gulli oddiy soyabon gulto‘plamni hosil qiladi. Omonqoraning 
mevasi pishganda ochiladigan uch chanoqli k o ‘sak hisoblanadi. 
Omonqora iyun oyida gullaydi, mevasi avgustda pishadi. Omonqora 
turlarining hamma qismi zaharli!
Viktor omonqorasi endemik o ‘simIik bo'lib, faqat 0 ‘zbekiston- 
ning Surxondaryo viloyati, Tojikistonning janubiy hududlarida ham­
da Markaziy Osiyoning tog'li hududlarida uchraydi. U tog‘laming 
tuproqli va shag‘alli yonbag‘irlarida hamda tog‘ oraliqlarida dengiz 
sathidan 800 m dan toki 2700 m gacha b o ‘lgan balandliklarida, Hisor 
tog‘ining janubiy qiyaliklarida o ‘sadi. Kuxitang togMarida juda k o ‘p 
resurslari mavjud.

---

Seversov omonqorasi unchalik keng tarqalgan tur emas. U 
0 ‘zbekistonning Toshkent va Q ozog‘istonning Jambul va Chimkent 
viloyatlaridagi tog ‘lam ing o ‘rta qismidagi mayda tosh-tuproqli 
qiyaliklarda hamda to g‘ etaklaridagi tekisliklarda o ‘sadi.
Omonqoraning bargi bilan piyozi xalq tabobatida keng ishlati­
ladi. Bargi yerdan qor ketishi bilan, piyozi mevasi pishgandan so ‘ng 
sentabrda y ig ‘iladi va quritmasdan yoki quritib farmatsevtika zavod- 
lariga alkaloidlar olish uehun yuboriladi. Omonqora turlari «Qizil 
kitob» ga kiritilgan. Ularning turlari madaniy sharoitlarda o ‘sti- 
rilmoqda.