‘zbekiston respublikasi L,1y va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

48-rasm.
Zubturum, bargizub (Подорожник большой) -
Plantago major L.
Zubturum bargi yana o‘pka va m e’da raki kasalligini davolash 
uehun hamda nafas yo'llari kasalliklarida balg‘a m k o ‘chiruvchi vos­
ita sifatida ishlatiladi. Yaralar, ehipqon va kesilgan yerlarni davolash 
uehun yangi uzib olingan bargi czib bog'lanadi.
Zubturum urug‘idan tayyorlangan qaynatmasi yoki shakarga 
aralashtirib qovurilgan urug'i bilan y o ‘tal, isitma, va boshqa kasal- 
liklar davolanadi. Zubturumning yangi yig‘ilgan bargini ezib teng 
miqdorda shakar aralashtiriladi va issiq joyda ueh hafta saqlanadi. 
So‘ng shu aralashmadan ajralib chiqqan shiradan kuniga 3-4 choy 
qoshiqda o ‘pka va m e’da raki kasalligini davolash uehun bemorga 
ichiriladi.

---

49-rasm.
Kunjut (Кунжут индийский) -
Sesamum indicum L.
Kunjutning vatani Afrikaning janubi-g‘arbiy hududlari hisobla­
nadi. Markaziy Osiyo, Kavkazorti, Qrim, Rossiyaning Krasnodar
Kunjut (Кунжут индийский) — 
Sesamum indicum I..
Kunjut Kunjutdoshlar — 
Pedaliaceae
oilasiga iniinsuh ho'lih, 
bo'yi 60-100 sm ga yetadigan bir yillik o 't o'sim lik liisoblanadi. 
Poyasi tik o ‘sadi, shoxlangan, to ‘rt-sakkiz qirrali. Poyasining paslki 
qismidagi barglari yum aloqroqo‘rta qismidagilari keng nislilaisimon 
yoki cho‘ziq tuxumsimon, yuqoridagilari nishtarsimon, haininasi 
lekis yoki tishsimon qirrali bo‘lib, poyasi bilan shoxlarida baiuli 
yordamida ketma-ket yoki qarama-qarshi o ‘rnashgan. Yirik och 
pushti yoki pushti rangli gullari 1-3, b a’zan 5 tadan barg qo‘ltig‘iga 
joylashgan. Mevasi - to ‘rtqirrali, ko‘purug‘li, pishganda ochiladigan 
ko‘sak. Kunjut iyun-iyul oylarida gullaydi, mevasi avgust-sentabrda 
yetiladi.

---

o ‘lkasi, 
0 ‘zbekistonda, 
Ukraina va 
Moldaviyada madaniy 
sharoitlarda o ‘stiriladi.
Kunjutning urug‘idan olinadigan moyi tibbiyotda ishlatiladi. 
Mevasi yetilganda o ‘simlik yig'ib olinadi, xirmonda quritiladi, yan- 
chiladi va u m g ‘ini clpib yoki mashinalar yordamida tozalab ajratib 
olinadi. Zavodlarda kunjut urug‘idan moy olinadi. U rug‘i tarkibida 
60% gacha moy, E vitamini, sczamol sezamin va sezamolin va 
boshqa biologik I'aol moddalar bor.
Kunjut moyi farmatsevtika amaliyotida dori moddalarni eritish, 
malham va surtmalar tayyorlashda qo'llaniladi. Kunjut moyi qon- 
dagi trombotsitlar miqdorini oshiradi va qon ivishini tezlashtiradi. 
Shuning uchun u ba’zan qon kasalliklarini (trombopeniya, gemor- 
ragik diatcz va boshqalar) davolashda ishlatiladi.
Kunjut urug‘i va moyini Abu Ali ibn Sino nafas olish og‘irlashib 
qolgan hollarda bemorga iste’mol qilishga bergan. U yana urug‘ va 
moyi bilan tanadagi, ko‘zdagi shishlami. astma kasalligini hamda 
qon quyilgan, urilib k o ‘kargan joylam i davolagan.
Kunjut urug‘i va moyi oziq-ovqat sanoatida keng miqyosda ish­
latiladi.