Ўзбекистон республикаси қишлоқ ва сув хўжалиги вазирлиги тошкент давлат аграр университети

7.2-мавзу: Қишлоқ хўжалик техникаларининг сақлашбоплик ва 
таъмирбоплик кўрсаткичларини ҳисоблаш асослари
 
Режа:
1.Асосий тушунчалар ва аниқликлар. 
2.Таъмирбопликнинг асосий кўрсаткичлари. 
3.Машиналарнинг сақлашбоплик ва таъмирбоплигини тиклашга (бузилишини 
бартараф этишга) кетадиган ўртача вақтни ҳисоблаш услубияти. 
Машина ва механизмлардан унумли фойдаланиш учун, улар 
эксплуатацияга, техник қарови ўтказишга, хўжалик шароитида 
таъмирлаш ишларига, диагностика текширувларига ва узоқ 
сақлашга мослашган бўлишлари керак. Кўпчилик қишлоқ хўжалик 
машиналаримиз аниқ, қисқа вақт ичида, масалан, сеялкалар -7кун, 
пахта териш машиналар 27-40 кун фойдаланилади, холос. Қолган 
вақт сақлашда бўлади. Шунинг учун ҳам машиналаримиз 
конструкцияси узоқ сақлашга яхши мосланган бўлиши керак. 
Сақлашбоплик кўрсаткичлари
. Машиналарни ишга яроқли 
ҳолатда ўлчаб туриш учун сақлашга қўйиш пайтида, сақлаш 
вақтида ва сақлашдан олгандан кейин ҳам уларга техник хизмат 
кўрсатилади. Бу кўрсаткич ГОСТ 2123-76 да бегиланган бўлиб, 
техник хизмат кўрсатиш, сақлаш, жорий ва капитал таъмирлаш 
учун сарфланадиган вақт, меҳнат ва маблағларни акс эттиради. 
Сақлашга қўйиш ишларни амалга ошириш, сақлаш чоғида техник 
хизмат кўрсатиш ва сақлашдан олиш учун қилинадиган меҳнат 
сарфи сақланувчанликнинг асосий кўрсаткичларидир. Сақланувчан-
ликнинг асосий иқтисодий кўрсаткичи машинани сақлашга 
қўйишнинг солиштирма нархидир: 
рес
сн
u
T
D
C

, сўм/иш бирлиги
(1) 
бу ерда D
сн
-машинани сақлашга қўйишнинг умумий нархи, сўм. 

---

266
Сақланувчанлик пахта териш машиналари мисолида миқдорий 
жиҳатдан йиллар, ойлар ва бошқа бирликларда ўлчанадиган 
қуйидаги кўрсаткичлар ёрдамида баҳоланади. Маҳаллий пахта 
териш машиналарнинг сақлашбопсизлиги сабабларидан бири, 
уларни баҳолашга, уларга тегишли ахборотлар умумлаштириш ва 
тизимга солишга доир аниқ миқдорий кўрсаткичларнинг 
йўқлигидир. Афсус машиналарни лойиҳалашга оид техник 
топшириқларда 
кўпинча 
сақлашбоплик 
муайян 
миқдорий 
кўрсаткичлар берилмайди, натижада лойиҳалаш, синаш ва 
такомиллаштириш жараёнида улар кўпинча эътибордан четда қолиб 
кетмоқда. 
Пахта терши машиналарнинг сақлашбоплиги 1-расмда 
кўрсатилган.