Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

кўпхудолилик шаклида пайдо бўлиши объектив ва субъек­
тив шарт-шароитлар билан боғлиқ. Объектив шарт-шароит-
ларга, биринчи навбатда, ишлаб чиқариш муносабатлари-
нинг таъсирини киритиш лозим. Меҳнат тақсимоти жамият­
да кишиларни касб соҳаси билан ўзаро фарқланувчи гуруҳ-
ларга ажратди. Мазкур гуруҳлар ўзига хос фаолият тури, меҳ-
нат муносабати ва маданиятини ишлаб чиқцилар. Улар ўз
соҳасига ҳомийлик қилувчи ғайритабиий кучларга, яъни ху­
доларга сиғинганлар.
Ишлаб чиқариш кучларининг ривожланиши таъсирида
қабилалар иттифоқи вужудга келди. Бу иттифоқ ҳукмрон
қабила атрофида ўнлаб қабилаларнинг бирлашуви тарзида
амалга оширилди. Ҳукмрон қабила атрофга бошқа қабила-
ларни бирлаштириш билан бирга, ўз қадриятларининг ит-
тифокда устун бўлишини таъминлашга ҳаракат қилган. Шу
- 44 -

---

аснода, унга ҳомийлик қилувчи худо қабилапар иттифоқи-
нинг бош худоси деб тан олинган. Қабилалар ҳукмрон қаби-
ла худосининг устунлигини тан олишлари билан бирга ўзла-
рининг маҳаллий худоларига сиғинишни давом эттирганлар.
Айни пайтда, бошқа қабилалар ва юртларнинг худолари \ам
қабул қилинган. Оқибатда одамлар юзлаб, ҳатто минглаб ху-
доларга ва ғайритабиий мавжудотларга сиғинганлар. Маса­
лан, Қадимги Миср фиръавни Рамзее И билан Хетт давлати
ҳукмдори Хеттусили III ўртасида тузилган тинчлик шарт-
номасига мингга Миср ва шунча Хетт худоси кафил бўлган.
Кўпхудолилик кундалик \аёт талабидан келиб чиққан.
Зеро, ўша даврда жамиятдаги нисбий барқарорлик ва фаро­
вонлик шу қадар заиф бўлганки, инсон эришилган даража-
ни саклаб қолиш ва янада ривожлантириш учун ҳар қандай