Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

дан кенг фойдаланилади. Дуолар орқали ғайритабиий куч­
ларга таъсир этиш мумкинлиги тан олинади. Масалан. ис­
ломда «кал и май ша.\одат»нинг одамни турли ёвуз кучлардан
ҳимоя қилиши тўғрисидаги ақида мавжуд.
Биз кундалик турмушимизда сеҳргарликнинг оқ (даво-
лайдиган) ва қора (зиён-заҳмат етказадиган) сеҳргарлик,
мунажжимлар башорати, фолбинлик каби турларидан фой-
даланишимиз мумкин.
- 38

---

Ибтидоий одамлар предметларни \ам ғайритабиий кучга
эга деб ҳисоблаганлар. Ибтидоий жамиятда пайдо бўлган бун­
дай эътиқод тури 
фетишизм
(португал тилида 
fetiko —
сеҳр-
ли, мўъжизакор деган маъноларни англатади) деб аталади.
Фетишизм деб ғайритабиий кучга эга мавжудотларга ва
предметларга сиғинишга айтилади. Фетишизм 
руэугарнинг
жонзодлар ва предметларга «кўчиб ўтиши», нарсаларда жон
борлиги ва уларнинг ғайритабиий кучга эга эканлигига ишо-
нищдан вужудга келган. Ибтидоий одам хаёлини ўзига жалб
қилган исталган предметни фетиш сифатида қабул қилиши
мумкин эди. Унинг объекти ҳисобланган предметлар ораси­
да энг кўп тарқалганлари одам ёки ҳайвонларнинг суяк қол-
диқлари, қабр тошлари бўлган. Суяк қолдиқлари фетиш эга­
сини табиий офатлардан, касалликлардан, ёвуз руҳлардан
сак^айди деб \исобланган. Қабр тошлари вафот этган киши­
нинг тинчлигини қўриқлайдиган ру\лар жойлашган пред­
мет вазифасини ўтаган. Қабр жойлашган ҳудудга сиғиниш
натижасида кейинчалик муқаддас қадамжолар вужудга кел­
ган. Бундай қадамжоларда мақбаралар, қўрғонлар қурилган.
Қадимда жонсиз фетишлар билан бирга жонли фетиш-