Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

чи кишиларнинг қарашлари ва махсус ҳаракатлари тизими.
Ибтидоий дин шакллари хилма-хил кўринишга эга. Энг
қадимги диний эътиқод турларидан бири тотемизмдир
(Шимолий Америка ҳиндулари тилида 
ототем
— унинг уруғи
деган маънони англатади). Тотемизм - одамлар жамоаси
(уруғ, қабила)нинг ҳайвон, ўсимлик ёки предметлар билан
қон-қардошлик алоқаси мавжуд эканлигига ишонишлари.
Тотемизмнинг асосий хусусияти шундаки, тотем сифатида
қабул қилинган ҳайвон, ўсимлик ёки лредметлар уруғ ёки
қабиланинг аждоди деб тан олинади ва уни тан олган жамоа
аъзолари қариндош ҳисобланадилар. Тотем ҳайвон, ўсимлик
ёки бошқа предметлар жуда кўп талабларга жавоб бериши
керак бўлган. Масалан, тотем ҳайвон биринчи навбатда хўжа-
лик учун зарурлиги ва фойдалилигига қараб аниқланган.
Тотемизм одамларнинг бирликни англашларидан пайдо
бўлган. Бу бирликнинг ташқи белгиси сифатида табиат во-
қеликлари қабул қилинган. Чунки одам ибтидоий жамият­
нинг илк босқичларида ўзини табиатдан ажратмаган, унда­
ги мавжудотлар билан ўзини қиёслаган. Шу асосда, одам­
ларда тотемистик қон-қардошлик туйғуси уларнинг физио­
логик қон-қардошликларидан олдин пайдо бўлган.
Тотемизм қуйидаги муҳим вазифаларни амалга оширган:
- 36 -

---

—одамлар жамоаларининг бирлигини тотеми ёрдамида
янада мустаҳкамлаган. Уларни «ўзиники» ва «бегона»ларга
ажратиш орқали иисонларнинг ўзлигини тушун ишлари га
ёрдам берган;
—инсонни табиатга ҳурмат руҳида тарбиялаган ва у би­
лан уйғун яшашга ўргатган.
Тотемизм миллий-давлат ва жаҳон динлари таълимотла-
рининг шаклланиши ва ривожланишига таъсир кўрсатган ва