|
Бошқариш стрелкаси. Бошқариш стрелкаси фугҳнкционал блок қандай ва қачон бажарилишини агар у бажарилиши жараёнида чиқишда қанақа натижа олинишига боғлиқ ҳолда бошқаради. Бошқариш функционал блок хулқ-атвори назорат қилнишида бошқариши сабабли исталган чиқишни яратишни таъминлаш учун керак, функционал блок минимум тарзда битта бошқариш стрелкасига эга бўлиши керак. Бошқарув стрелкалари доимо функционал блокка юқоридан киради.
Бошқарув одатда қоидалар, йўриқномалар, қонунлар, сиёсат, керакли муолажалар ва стандартлар тўплами шаклида мавжуд. Блокнинг ишига таъсир қилган ҳолатда натижада у тўғридан-тўғри истеъмол қилинмайди ва ўзгартирилмайди. Функционал блокнинг мақсади бирор бир қоидаб йўриқнома, стандартлар ва ш.ў.ларни ўзгартиришдан иборат бўлиши мумкин. Бундай ҳолда, тегишли маълумотларни ўз ичига олган стрелка, назорат сифатида эмас, балки назорат қилиш керак функция блокининг киритилиши сифатида қаралиши лозим.
Бошқаришни маълум бир кириш усули сифатида қараш мумкин. Стрелкани кириш ёки бошқаришга йўналтириш аниқ бўлмаган ҳолатларда уни бошқарув сифатида қараш афзалдир.
Чиқиш стрелкаси. Чиқиш - маҳсулот ёки маълумот бўлиб, функционал блокнинг ишлаши натижасида олинади. Ҳар бир блок ҳеч бўлмаганда битта чиқишга эга бўлиши керак. Ҳеч қандай аниқлик киритилмайдиган ҳаракат чиқишда аниқ натижа кўрсатмаса уни моделлаштириш керак эмас (Ҳеч бўлмаганда, уни моделдан чиқариб ташлаш учун биринчи номзодлардан бири деб ҳисоблаш зарур).
Қоида тариқасида, ишлаб чиқарилмайдиган предмет соҳаларини чиқишини моделлаштириш функционал блокда бирор хил ҳолатда қайта ишланадиган маълумотлар ҳисобланади. Бундай ҳолда кириш ва чиқиш стрелкаларининг номлари маъносида жиҳатидан етарлича фарқ қилиши муҳим аҳамиятга эга.
Масалан, "Касални қабул қилиш" блокида кириш ва чиқишда ҳам "Касал маълумотлари" стрелкаси бўлиши мумкин. Бундай ҳолда, кирувчи стрелкани "Бемор ҳақида дастлабки маълумотлар" деб, чиқиш стрелкасини эса "Беморнинг тасдиқланган маълумотлари " аташ мумкин.
Ижро механизмининг стрелкаси. Механизмлар – моделлаштирилаётан ҳаракатни бевосита бажарувчи ресуср ҳисобланади. Ижро механизмлари ёрдамида қуйидагилар моделлаштирилиши мумкин: асосий ходимлар, техника ва (ёки) ускуналар моделлаштирилиши мумкин. Механизм стрелкалари моделлаштиришда қўйилган мақсадга эришиш учун асос ҳисобланган ҳолатларда мавжуд бўлмаслиги мумкин.
Қўшма стрелкалар. IDEF0 бирлаштирувчи стрелкаларнинг бешта асосий тури мавжуд: чиқиш - кириш, чиқиш - назорат қилиш, чиқиш - ижро этувчи механизм, чиқиш – бошқаришнинг тескари алоқаси ва чиқиш - киришга тескари алоқа.
Чиқиш – кириш стрелкаси – бошқа блок ишини бошлашидан олдин олдинги ишни тўлиқ тугатиши учун қўлланилади. Шундай қилиб, 2.4 –расм ҳисобни шакллантириш буюртмани қабул қилишдан олдин бўлиши керак.
2.4 – расм. Киритиш стрелкаларининг компенсацияси
Чиқиш - бошқариш стрелкаси бир блокнинг бошқасига нисбатан устунлик ҳолатини акс эттиради, бир блок бошқасининг ишлашини назорат қилганда акс эттирилади. 2.5-расмда инвестицион жилдни шакллантириш принципларини биржада брокерлар хулқини бошқариши тасвирланган.
2.5-расм. Чиқиш – бошқаришнинг комбинирланган стрелкаси
чиқиш - ижро этувчи механизм стрелкаси - ижро этувчи механизм камроқ тарқалган ва акс этувчи бир функционал бирликнинг чиқиши ишлатилган вазият бошқа қурилманинг ишлаши учун ускуналар сифатида ишлатилади. 2.6 – расмда қисқич, бу қисмни сақлаш пайтида ишлатиладиган асбоб унинг монтажини йиғиш учун йиғиш керак эҳтиёт қисмлар тасвирланган.
2.6 – расм. Чиқишнинг комбинирланган стрелкаси – бажарилиш механизми.
Кириш ва бошқариш бўйича тескари алоқа қарам блоклар уларни бошқарувчи блокоар учун тескари алоқани шакллантирганда ишлатилади. 2.7-расмда биржада ўйин стратегияларини корректировка қилиш учун жорий бирда курслари ҳақидаги ахборотларни брокерлардан олиниши тасвирланган.
2.7- расм. Чиқишнинг комбинирланган стрелкаси – бошқаришда тескари алоқа.
Чиқиш – киришга тескари алоқа стрелкаси одатда бирор нарсани қайта ишлаш циклларини тасвифлаш учун ишлатилади. 2.8-расм ушбу турдаги стрелкаларни ишлатишнинг намунаси кўрсатилган деб айтиш мумкин. Бунга қўшимча равишда, чиқиш – киришга тескари алоқа стрелкаси агар брак маҳсулот хомашё сифатида қайта ишлатил қўлланилиши мумкин, масалан шиша ойнаси ишлаб чиқаришда бўлгани каби, мисол учун, шиша синган шиша билан оддий шиша билан бирга хомашё.
2.8 – расм. Чиқишнинг комбинирланган стрелкаси – киришга тескари алоқа.
Стрелкаларни тақсимлаш ва улаш. Функционал блокнинг чиқиши бир нечта блокларда ишлатилиши мумкин. Аслида, IDEF0 нинг асосий қиймати бу методология тизим блоклари орасидаги ўзаро боғлиқликни аниқлашга ёрдам беради. Шунга мос равишда, IDEF0 диаграммада иккала қисмга бўлинади ва стрелкаларни бирлаштиради. Бир нечта қисмларга бўлиниб кетган стрелкалар, манба стрелкаси номидан фарқ қиладиган номга эга бўлиши мумкин. Умумий ва бузилган (ёки биргаликда) ўқлар йиғиндиси боғлиқ деб аталади. Бу усул одатда жараённинг фақат бир қисмини ишлатишини акс эттириш учун ишлатилади хом ашё ёки ахборот манбалари кўрсатилган (2.9-расм). Шунга ўхшаш ёндашув бирлаштириладиган стрелка учун ҳам амал қилади.
2.9 –расм. Иккига бўлинган ва қайта алоқа стрелкаси
Do'stlaringiz bilan baham: |
