Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги тошкент вилоят давлат педагогика институти ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов

ўргасидаги 
шахс- 
лараро маънавий, психологик муносабатлариинг умумий тизими 
ва микрогуруҳни ташкил этувчи айрим аъзолар ўртасидаги тан- 
лаш муносабатлари мазмунини ифодалайди. Жамоанинг ҳар бир 
аъзоси мавжуд муносабатлар тизимида у ёки бу ўринни эгаллай- 
ди. Тарбияланувчи шахснинг жамоадаги ўрни унинг шаклланиш 
жараёнига таъсир кўрсатади. Мактаб ёки синфдаги расмий ва но- 
расмий тузилмалар бир-бнрига мувофнҳ бўлганда, жамоанинг 
расмий етакчилари норасмий муносабатлар тизимида кўзга таш- 
ланган ўринни эгаллаган ҳолдагина у чинакам жамоа бўла олади. 
Шунингдек, норасмий гуруҳлар (микрогуруҳлар) умумжамоа 
ижтимоий манфаатлари учун курашувчи гуруҳлар бўлгандагина 
жамоа ўзини чинакам жамоа тарзида намоён этиши мумкин.
Яшаш жойларида ўзаро бириккан болалар гуруҳлари қанчалик 
аҳил ва иноҳ муносабат заминида ташкил топган бўлмасин, 
ҳаҳиҳий жамоа бўла олмайди. Чинакам жамоа ижтимоий аҳами- 
ягга мойиллнк фаолиятинн ташкил эта олиши, жамоа аъзолари 
ўртасида ижгимоий аҳамиятли фаолият, маҳсад, ишчанлик харак- 
теридаги алоҳа ва муносабатларни ўрната олиши лозим. Жамоа- 
нинг мажбурийлик белгиси унга педагогик раҳбарликнииг бўли- 
шидир.
Шундай ҳилиб, жамоа-кишиларнинг шундай муайян гуруҳи 
бўлиб, у ижтимоий аҳамиятга эга бўлган умумий маҳсад ҳамда 
мазкур маҳсадни амалга ошириш учун йўналтирилган фаолиятни 
таппсил этади. Ушбу гуруҳ аъэолари ўзаро бирлик, аъзоларнинг 
муносабатлар жараёнидаги тенглиги асосида унга раҳбарлик 
ҳилиш ва бир-бирига бўйсуниш, шунингдек, жамоа олдидаги жа- 
вобгарлиги асосида муайян фаолиятни олиб борадилар.
Жамоа ва уни шакллантириш педагогик фаолиятнинг мақсади 
ҳисобланади. Намуна кўрсатиш уни шакллантириш воситаси 
бўлиб, унинг ёрдамида жамоанинг барча ёки ҳар бир аъзосини 
тарбиялаш яхши самара беради.
Жамоанинг етакчи тарбиявий вазифаси шахсни ҳар томонла- 
ма тарбиялаш, унда ижобий сифатларни ҳосил қилиш, мустаҳкам 
ҳаётий позицияни қарор топтиришдан иборатдир.
Умумий ўрта таълим ҳамда янги турдаги таълим муассасала- 
рида жамоани шакллантириш масъулиятли вазифа саналади.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Мактаб жамоаси таркибида энг барқарор бўғин-синфлар жа- 
моалари саналади. Синф жамоаси доирасида ўқувчилар ўртасида 
мустаҳкам шахслараро алоқа ва муносабатлар таркиб топади. Бу 
билан синф жамоаси ўз негизида мактаб жамоасининг шакллани- 
ши учун ўзига хос пойдевор вазифасини бажаради. Мактаб жамо- 
аси таркибида ўқувчилар жамоаси бу-ижтимоий аҳамиятли фао- 
лиятни ташкил этиш, шунингдек, умумий сайлов органлари ва 
умумий жавобгарлик, барча аьзоларнинг ҳуқуқ ва бурчлари тенг- 
лиги асосидаги ўзаро бирликка эга ўқувчилар гуруҳидир.
Ўқувчилар жамоаси педагог-тарбиячилар ҳамда болалардан 
иборат жамоанинг мураккаб бирлашмаси, ўз-ўзини назорат 
қилнш ва бошқарнш жараённнн ташкил этувчи мустақил тизим, 
шунингдек, ўзининг психологик муҳитига, анъаналарига эга 
гуруҳ ҳнсобланади.
Демак, юксак даражада ўстирилган жамоа ўзида бир неча ху- 
сусият белгиларни намоён этади. Улар қуйидагилардир (11-шакл).
11-ишкл