Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги тошкент вилоят давлат педагогика институти ж. Ҳасанбоев, Ҳ. Сарибоев, Г. Ниёзов

билдирувчи аномал сўзидан олинган). Ҳозирги кунда чет давлатлар-
да ушбу болалар махсус ёрдамга муҳтож болалар деб ҳам юритила-
ди. Дефектология фанининг мавзуи баҳси аномал болалардир. Де-
фектология фанининг вазифаси - аномалияларнинг келиб чиқиш са-
баблари, турлари, аномал болаларнинг психофизиологик ривожла-
нишидаги хусусиятларини ўрганиш, шулар асосида дифференциал
ва интеграциялашган таълимни ташкил этиш, уларнинг таълим-тар-
бияси билан шуғулланишдир. Дефектология фанининг мақсади -
аномал болалар билан дифференциал ва интеграциялашган таълим-
ни ташкил этиш учун зарур бўлган шарг-шароигларни ўрпшиш, улар-
даги нуқсон ва камчиликларни бартараф зтиш, компенсациялаш,
иложи борича коррекциялаш, тузатиш, кўзга кўринмайднган дара-
жагача камайгириш йўллари, усулларини белгилаш ва амалиётга тат-
биқ этиш йўл - усулларини тарбиячи ва ўқитувчиларга кўрсатиб бе-
ришдир. Аномалияларнинг характерига қараб, баъзилари тўлиқ бар-
тараф этилади, баъзилари коррекцияланади, яъни қисман тузатила-
ди, бошқапари эса компенсация этилади, яъни алмаштирилади. Агар
бола нутқида қўпол камчилик бўлса, тўғри ташкил этилган логопе-
дик чораларни ўз вақтида кўриш йўли билан уларни тўлиқ бартараф
этиш мумкин. Боладаги нуқсон органик камчиликлар натижасида
пайдо бўлган бўлса, (масалан, олигофрения шундай нуқсон жумла-
сига киради). Уни тўлиқ бартараф этиб бўлмаса ҳам, бироқ қисман
тузатиш мумкин. Дефектология амалиётида ана шундай аномалия-
лар учрайдики, уларни тузатиб ҳам коррекциялаб ҳам бўлмайди.
Масалан, туғма кўрлик ватуғма карлик шулар жумласидандир. Бун-
да кўриш анализаторининг вазифаси сезги органларига, эшитиш ана-
www.ziyouz.com kutubxonasi

---