Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги республика таълим маркази

Ёпиқ айланиш
Сузишни техник асослари
Ўзига хос, жисмоний ва енгиллаштирилган жисмоний сузиш усуллари бир – биридан фарқ қилади.
Ўзига хос сузиш усуллари (қулочлаб, “кучукча”, орқа билан, ён билан ва бошқалар) катта масофаларни босиб ўтиш ва сув юзида туришга имкон беради. Лекин ўзига хос усулда сузадиган сузувчилар сувда секин ҳаракат қилади ва жуда тез чарчайдилар.
Замонавий жисмоний сузиш усуллари техникаси ўзини қийинчилигига қарамасдан мақсадга мувоффиқ характерга эга ва талабларга бўйсинади.

• 
  Сузувчи (бош, тана, оёқлари) сувда горизантал ҳолатда туриш керак, негаки сувни қаршилигини камроқ сезиш учун.
  
• 
  Қўл оёқлар билан шундай ҳаракалар қилинадики, катта куч билан тортиш ва сузувчини олдига қараб сурилиши (кетиши)
  

- Қўл оёқлар билан ҳаракат тайёрланиб ва ишчи ҳаракатга бўлинади. (Масалан: Чалқанча ва эркин усулда ҳаракат, ишчи – сувни ушлаш (захвот); сувни тортиш ва орқага ташлаш; тайёрланув сувдан диққат бўлиш, сув тагидаги ҳаракат, сувга ташлаш), тайёрланув ҳаракати мушакларни бўш қўйиш вазифасини бажаради ва фаол ҳаракатни, сувни қарама – қаршилигини кам бўлишини таъминлайди.
- Ишчи ҳаракатда қўл чалқанча, эркин услубда сузишда, қўл ва оёқ броссда ва ҳаказо, олдинга қараб текис сузишга кафолат беради.
- Сузувчини нафас олиши бир тарафдан ўпкаси ҳаводан эркин нафас олишни таъминлаш керак, иккинчи тарафдан қўл оёқни ҳаракатини келишувини бузмаслик керак. (асосий қўлни).
- Юқорида айтиб ўтилган талаблар чалқанча ва эркин услубда бажариш мумкин. Шунинг учун ҳамма юқори кўрсатгичли тезлик рекордлари мана шу сузиш турини мукаммал эгаллаган спортчилар томонидан кўрсатилган.
Ўқувчиларни оммавий бошланғич сузишга ўргатишда уларни сузишнинг осон спорт усуллари техникаси билан таништириш мақсадга мувофиқ бўлади. Бу эркин усулда чалқанча, қўлни чиқармасдан сузиш брасс усулида, яъни бош кўтарилган ҳолда ва ёнланмасига, қўлларни чиқармасдан сузиш лозим.


Эркин усулда сузиш

(11 расм).

Сузувчининг танаси ва мос томони сувда горизонтал ҳолда жойлашган, оёқлари тўғри, боши озроқ кўтарилган, кўз қараши сув юзасига қаратилган олдинга ва пастга қаратилган. Ўнг қўл қўл панжаси билан сувни орқа томон йўналишида кўкрак томонга торта бошлайди. Шу пайтда чап оёқ ўзини паст баланд уришини тугатади. Бир вақтда чап қўл сувни орқага итаришни тўхтатмайди. У танаси тагида тайёрлов ҳаракатини бошлайди. Ўнг қўлининг иш ҳаракати давомида (қўл панжаси билан сувни кўкрак томонга тортиш ва сон томонга итаради). Шу пайтда гап қўл тайёрлов ҳаракатини тугатишга улгуради. Оёқлар эса галма – галдан 3 та уриниш (тепа – баланд) бажаради. Чап қўлнинг панжаси билан сувни олаётган вақтида, ўнг оёқ оҳирги ҳолатга паст тушади.
Кейин чап қўл иш ҳаракатини бажаради ва ўнг қўл – тайёрлов ҳаракатини бошлайди. Бир цикль ҳаракатда сузувчи оёғи билан 6 та уриш бажаради ва ҳар битта қўл билан 1 та дан сузиш ҳаракатини бажаради. Чуқур нафас олиш бошнинг елка томонга қараган пайтда бажарилади. Бу пайтда қўл ҳаракати тугатилади.