Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги навоий давлат педагогика институти

Muloqot murakkab 
jarayondir. Uning
tuzilishi quyidagicha: 
Interaktiv
Perseptiv
Kommunikativ

---

97 хил кулгу тури, 85 хил кўз қарашлар тури борлигини кузатган. Андрееванинг 
ёзишича, одам юз ифодалари, нигоҳларининг 2000 га яқин кўринишлари бор.
Бу новербал мулоқот воситаларининг миллий ва ҳудудий хусусиятлари бор. Масалан
ўзбек халқининг мулоқот жараёни бой, ўзаро муносабатларнинг бевосита характери унда 
шундай воситаларнинг кўпроқ ишлатилиши билан боглиқ. Болгарлар бирор фикрни 
тасдикламоқли бўлишса, бошларини чайқашади, инкор этмокчи бўлишса, бош силташар 
экан. 
Новербал мулоқатда суҳбатдошларнинг фазовий жойлашувлари ҳам аҳамиятга эга: 
Масалан, аёллар ҳиссиётга берилганлиги учун бир – бирлари билан яқин туриб гаплашар 
эканлар, эркаклар ўртасида масофа бўлар экан. 
Ўқувчиларни партада орқама – кетин ўтказгандан кўра доира шаклида ўтказилса, 
уларда жавобгарлик ҳисси юқорироқ бўлар экан, эмоциялар алмашгани учун ҳам гуруҳдаги 
психологик вазият ижобий бўлиб, болаларнинг предметга ва бир – бирларига муносабатлари 
анча яхши бўлар экан. 
Демак таълим – тарбия жараёнини ташкил этишда мулоқотнинг барча воситаларига, 
айниқса, нутққа эътибор бериш керак. Болаларни илк ёшлик чоглариданоқ нутқ маданиятига 
ўргатиш, нутқларини ўстириш чораларини кўриш зарур. Педагог ҳам нутқ маданиятига эга 
бўлиши керак. 
2.
Мулоқотнинг интерактив томони
– кишиларнинг биргаликдаги ф аолиятда бир – 
бирларига амалий жиҳатдан таъсир этишлари. Ҳамкорликда ишлаш, бир – бирларига ёрдам 
бериш, бир – бирларидан ўрганиш, ҳаракатлар мувофиқлигига эришиш каби қатор 
қобилиятларни намоён қилиш мумкин. 
Одамларнинг турли шароитларда ўзларини тутишлари хулқ – атворларининг бошқарилиши 
маълум психологик қонуниятларга боғлиқлигини кўриш мумкин. Бунга сабаб жамиятда 
қабул қилинган турли нормалар, қонун қоидалардир. Чунки ўзаро мулоқот ва ўзаро таъсир 
жараёнларида шундай хатти – ҳаракатлар образлари кишилар онгига сингиб тасаввурлар, 
хислатлар орқали бошқа бировни тушунишга ҳаракат қилиш, ўзини бошқа биров билан 
солиштириш, масалан: 1 – мартда учрашувга кетаётган йигитнинг ҳолатини унинг ўртоги ёки 
акаси тушуниши мумкин.