Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги навоий давлат педагогика институти

Мулоқотнинг турли шакллари ва босқичлари мавжуд: 
Дастлабки босқич –одамнинг ўз-ўзи билан мулоқотидир. Т. Шибутани «Ижтимоий 
психология» китобида «Агар одам озгина бўлса ҳам ўзини англаса, демак, ўз-ўзига 
кўрсатмалар бера олади»,-деб ёзган эди.
Иккинчи босқичи бошқалар билан мулоқот- мулоқотнидир. Одамнинг ўз-ўзи билан 
мулоқоти аслида унинг бошқалар билан мулоқотининг характерини ва ҳажмини белгилайди. 
Агар одам ўз-ўзи билан мулоқот қилишни одат қилиб олиб, доимо жамиятдан ўзини четга 
MULOQOT 
BOSQICHLARI
O’z
-
o’zi bilan 
muloqot
Boshqalar 
bilan muloqot
Ajdodlar bilan 
muloqot

---

MULOQOT 
SHAKLLARI
Rasmiy
Norasmiy
Verbal va 
noverbal
тортиб юрса, демак, у бошқалар билан суҳбатлашишда жиддий қийинчиликни бошидан 
кечиради дейиш мумкин.
Учинчи босқич авлодлар ўртасидаги мулоқот. Бу мулоқот туфайли ҳар бир 
жамиятнинг ўз маданияти, маданий бойликлари, қадриятлари мавжуд бўладики, бунинг 
аҳамиятини тушунган инсониятнинг энг илгор вакиллари уни доимо кейинги авлодлар учун 
сақлаб келадилар ҳамда таълим-тарбия ва кундалик мулоқот жараёнида уни авлоддан-
авлодга узатадилар. 
Ҳар қандай мулоқот расмий ёки норасмий бўлади.
Расмий мулоқот одамларнинг жамиятда бажарадиган расмий вазифалари ва хулқ-
атворидан келиб чиқади. Масалан, раҳбарнинг ўз ходимлари билан, профессорнинг талаба 
билан мулоқоти.
Норасмий мулоқот одамнинг шахсий муносабатларига таянади ва унинг мазмуни ўша 
суҳбатдошларнинг фикр-уйлари , ният-мақсадлари ва эмоционал муносабатлари билан 
белгиланади. М: дўстлар суҳбати, поездда узоқ сафарга чиққан йўловчилар суҳбати, 
танаффусда талабаларнинг спорт, мода, шахсий муносабатлар борасидаги суҳбати. 
Одамларнинг асл табиатига мос бўлгани учун ҳам норасмий мулоқот доимо одамларнинг 
ҳаётида кўпроқ вақтини олади ва бунда улар чарчамайдилар. Лекин бундай мулоқотга ҳам 
қобилият керак, яъни унинг қанчалик сергаплиги, очиқ кўнгиллиги, суҳбатлашиш йўлларини 
билиш, тил топишиш қобилияти, ўзгаларни тушуниш ва бошқа шахсий сифатлари кундалик 
мулоқотнинг самарасига бевосита таъсир курсатади. Шунинг учун ҳамма ҳам раҳбар бўла 
олмайди, айниқса, педагогик ишга ҳамма ҳам қўл уравермайди, чунки бунинг учун ҳам 
расмий, ҳам норасмий мулоқот техникасидан хабардор бўлиш талаб этилади.