Ўзбекистон республикаси халқ таълими вазирлиги а. Авлоний номидаги халқ таълими ходимларни

2. Ёрдамчи мактабда математика ўқитиш вазифалари ва мазмуни 
Ёрдамчи мактабнинг асосий вазифаси — ақли заиф ўқувчиларнинг ақлий 
жиҳатдан етилишидаги камчи-ликларини бартараф қилиш, уларни ижтимоий 
ҳаѐтда на қўлларидан келадиган ишлаб чиқариш фаолиятига тайѐрлашдан 
иборатдир. 
Ақли заиф ўқувчиларнинг келгуси касблари, кунда-лик турмушлари учун зарур 
бўлган математик билим ва малакаларни ўргатиш ҳамда бу билим ва малака-ларни 
бутун ҳаѐтлари давомида қўллай олишларини шакллантириш математика 
ўқитишнинг бош умумтаъ- 
лимий вазифасидир. 
Ёрдамчи мактаб ўқувчиларига математика ўқитиш вазифаларини аниқлашда 
ана шу асосий вазифаларга асосланиш лозим. Бошқа ҳар қандай ўқув фани каби 
математика курси қам таълимий, тарбиявий ва амалий вазифаларни ҳал қилиши 
керак. 

---

67 
Ёрдамчи мактабда ўқиш давомида ўқувчилар қуйидаги математик билим, 
кўникма ва малакаларга эга бўлишлари керак: 
1. Натурал сонлар ва ноль; натурал сонлар қатори ва унинг асосий хусусияти 
ҳақида тушунча; оддий ва ўнли касрлар ҳақида тушунча. 
2. Асосий миқдорлар (кесма узунлиги, баҳо, нар-саларнинг массалари, 
фигураларнинг юзи, жисмлар-нинг сиғими ва ҳажми, вақт), миқдорларнинг ўлчов 
бирликлари ва улар орасидаги муносабатлар ҳақида тасаввурлар. 
3. Метрик ўлчов системасининг аҳамияти, вақт ўлчови ва ундан амалий 
фойдалана олиш; 
4. Оддий ўлчаш малакалари, ўлчаш асбобларидан (чизғич, тарози, соат ва 
бошқалар) фойдалана билиш. 
5. Кўп хонали сонлар ва касрлар устида тўртта асосий арифметик амални 
бажара билиш. 
6. Содда ва мураккаб (3-4 амалли) арифметик масалаларни еча олиш. 
7. Геометрик фигураларни фарқлай олиш, уларнинг хусусиятларини билиш, 
бу фигураларни чизмачилик асбоблари ѐрдамида чиза олиш. 
Математика ўқитиш ақли заиф болаларнинг м;п. лум билим ва малакаларни 
ўзлаштириб олишларипп гина эмас, балки уларда идрок, хотира, тафаккур, 
тасаввур каби билиш қобилиятларини умумий ривожлантиришни ҳам назарда 
тутади. Бу йўналишда олиб бориладиган иш уларга ақлий фаолиятнинг муҳим 
усулларини 
ўргатиш, 
анализ, 
синтез, 
таққослаш, 
умумлаштириш, 
конкретлаштириш каби ақлий операцияларни бажаришга имкон беради. 
Математик таълим жараѐнида ўқувчиларнинг нутқи ривожланади, уларнинг 
луғатлари махсус математик атамалар ва ифодалар билан бойийди. Математика 
таълими шахсда озодалик, батартиблик, иродани шакллантириш имконини беради. 
Математика 
дарсларида 
амалий 
вазифаларни 
ба-жариш 
жараѐнида 
ўқувчиларнинг моторикаси ривожланади. Бундан ташқари, ѐрдамчи мактабда 
математик таълим тарбиявий вазифаларни ҳал этишга ҳам имкон беради. 
Математика фанидан берилган материаллар ва улар билан ишлаш болаларда 
мантиқий фикрлашни, оғзаки ва ѐзма нутқда ўз фикрларини аниқ ва равон баѐн 
қила билишни тарбиялашга катта ѐрдам беради. Болаларни меҳнат фаолиятига 
тайѐрлашда математикадан билимларни бериш жуда катта аҳамиятга эгадир. 

---

68 
Масалан, майдонни ўлчаш, бирон-бир маҳсулот учун керак бўлган материални 
олдиндан ҳисоб-китоб қилиш, оғирликни ўлчаш, савдо-сотиқ қилишда ҳисобни 
билиш, вақтни белгилаб олиш ва шунга ўхшаш барча билим ва малакаларни 
ўқувчилар математика царсларида ўрганишлари керак. Ёрдамчи мактабда
математика ўқитишнинг таълимий ва тарбиявий вазифаларини ҳал қилиш кўп
жиҳатдан ақли заиф ўқувчиларнинг бу курсни ўрганишга тайѐргарлик
даражасига, ақли заиф болалар боғчаларининг тайѐрлов гуруҳлари
дастурида ва ѐрдамчи мактабларнинг биринчи синфларида тайѐрлов даври
гурида назарда тутилган ривожлантирувчи ва ўргатувчи характердаги
масалаларни ҳал қилиш даражалашга боглиқ ва кўп жиҳатдан шулар билан 
аниқланганда ақли заиф болалар ўқитувчининг ўқув муҳим ва керакли бўлган 
топшириқларини тез ва дарҳол бажариш, ўқитувчининг кўрсатмаларига амал 
қилиш ва бошқа бир қатор малакаларни шакллантириш керак.