Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

Муаммонинг ўрганилганлик даражаси. 
Суғднинг маданий-тарихий 
мероси XIX асрнинг иккинчи ярми ва XX асрнинг бошларигача 
тарихимизнинг сирли жумбоғи бўлиб келди. ХIХ асрнинг иккинчи ярмидан 
бошлаб фан доирасидаги манбалар асосида бир қатор илмий тадқиқотлар 
амалга оширилди. Шу жараён билан боғлиқ ҳолда Суғднинг илмий 
тарихнавислиги бошланди. 
Мавзу даражасида илмий тадқиқотлар XIX асрнинг иккинчи ярмидан 
бери давом этиб келмоқда. Бизнинг ишимиз Суғднинг сиёсий тарихи билан 
боғлиқлиги муносабати билан муаммонинг ўрганилганлик даражаси мазкур 
тадқиқотнинг тарихшунослик масалалари билан боғлиқ 1 бобида махсус 
тадқиқ этилган. 
 
Тадқиқотнинг даврий чегараси 
VI-VIII аср биринчи ярми билан 
белгиланиб, тарихий Суғднинг ижтимоий-иқтисодий, сиёсий ҳаётидаги 
бурилиш ва мураккаб воқеалар билан боғлиқ. Аввало бу давр Суғд уcтидан 
Турк хоқонлиги ҳукмронлиги шароитида ички автономия асосида 
конфедератив тузилманинг сақланиши ва барқарорлашуви, ниҳоят араб 
истилоси арафасида ушбу тузилма субъектларининг мамлакат ҳимояси учун 
бирлашмагани ва ушбу тузилманинг барбод бўлиш жараёнлари (милодий 
VIII асрнинг биринчи ярми)дан иборатдир.
Диссертация
ишининг илмий-тадқиқот ишлари режалари билан 
боғлиқлиги.
Диссертация мавзуси Низомий номидаги Тошкент давлат 
педагогика университети илмий тадқиқот ишлари режасига киритилган. 
Шунингдек, тадқиқот давомида олинган натижалар Тошкент Давлат 
Шарқшунослик институтида ташкил этилган “Илк ўрта асрлар ўзбек 
давлатчилиги тарихи” махсус курсига киритилган.
Тадқиқот мақсади ва вазифалари.
Тадқиқотнинг асосий мақсади 
Марказий Осиё, хусусан Ўзбекистон ҳудудларида узлуксиз равишда давом 
этиб келаётган давлатчилик тарихининг узвий бўғини бўлмиш Суғддаги илк 
ўрта аср давлатчилиги жараёнларини, шу асосда VI-VIII асрларда 
минтақадаги сиёсий ҳаётни Суғд мисолида тадқиқ қилишдир.
Бу мақсадни амалга ошириш учун қуйидаги вазифаларни белгиладик : 
1.Суғднинг ички ва ташқи сиёсий тарихини ёритувчи суғдий тилдаги 
Муғ тоғи ҳужжатлари ва бошқа ёзма ёдгорликларни манбашунослик нуқтаи 
назаридан қараб чиқиш. Хусусан, суғдий манбалардаги маълумотларнинг 
ўша даврга тааллуқли бошқа тиллардаги ёзма манбалар, хитой, араб, форс ва 
қадимги турк битиктошларидаги маълумотлар билан ўзаро мослиги ва 
фарқлиликларини кўрсатиб бериш ҳамда уларнинг ишончлилик даражасини 
аниқлаш; 
2. Суғд конфедерациясида марказий ва регионал-маҳаллий бошқарув, 
уларнинг чегара ва ҳудудларини аниқлаш ҳамда улар ўртасидаги ўзаро 
муносабатларни таҳлил қилиш; 
3. Манбаларга асосланган ҳолда Суғд давлатида марказий ҳокимият ва 
ҳудудий ҳокимликлар ўртасидаги муносабатларни таҳлил қилиш; 

---

5 
4.Илк 
ўрта асрларда Суғд конфедерацияси давлат тузумининг 
шаклланиши ва тарққиёти динамикасини илмий-назарий таҳлил этиш; 
5.Муғ ҳужжатларидаги турк-суғд муносабатлари масаласига оид 
маълумотлар асосида Марказий Осиёда Турк хоқонлиги ялпи ҳукмронлиги 
шароитида Суғд конфедерациясининг сиёсий вазиятини ва бошқарув 
маъмурий тизими иерархиясини ўрганиш; 
6.Суғд конфедерациясининг Марказий Осиё воҳа давлатлари; Чоч, 
Фарғона, Уструшона, Бухоро, Тохаристон ва бошқалар билан олиб борган 
сиёсий, дипломатик ва иқтисодий маданий алоқаларини ёритиш; 
7.Суғд давлат бошқарув тизимининг ҳуқуқий асослари, давлат 
бошқарувида амал қилган маҳкамачилик тизимининг вазифаларига кўра 
таҳлилини амалга ошириш; 
8.Суғд конфедерацияси субъектларининг пул-товар муносабатларини 
таҳлил қилиш орқали марказ ва вилоятлар ўртасидаги алоқалар 
мутаносиблиги қандай уюштирилганлигини тадқиқ этиш.