Ўзбекистон республикаси фанлар академияси

МАЪНАВИЯТ (араб. «маънавият» – маънолар мажмуи) – кишиларнинг фал-ий., ҳуқуқий, илмий, бадиий, ахлоқий, диний тасаввурлари ва тушунчалари мажмуи. М. мафкура, тафаккур тушунчаларига яқин ва улар бир – бирларини тақозо этади.
Одамзот пайдо бўлибдики, у кўп минг йиллик тараққиёт жараёнида ўзини ўраб олган табиат, турли ҳодисалар, воқеалар, ҳаётий тажрибаларни кузатган, уларнинг сабаблари ва қонуниятлари тўғрисида мушоҳада қилган, турли тасаввур ва тушунчалар ҳосил қилиб келган. М., инсоннинг бутун умри давомида, унинг кучига куч қўшадиган, идрок ва ақл–заковатини кенгайтирадиган ва мустаҳкамлайдиган восита саналган. М. ва маънавий бойликлар, қадриятлар давлат, халқ, миллат, жамият, айрим шахсларнинг бебаҳо хазинаси ва тараққиёт манбаидир. Мустақиллик туфайли, ўзбек халқининг кўп асрлик бой тарихий, илмий, маданий ва диний меросини ўрганиш, ундан, халқнинг умумий ва бебаҳо мулки сифатида, фойдаланишга кенг йўл очилди.
Мустақиллик даври миллий истиқлол маънавиятини тиклаш ва ривожлантириш, миллий тил ва маданиятни тараққий эттириш, миллий ўз–ўзини англаш, миллий ҳис–туйғулар, ғурур, ватанпарварликни камол топшириш ва мустаҳкамлаш билан боғлиқдир. Мустақил Ўзбекистон тараққиёти жамият аъзоларининг ҳар бир шахс ва айниқса, ёшларнинг маънавий камолоти, истиқлол ғояларининг кишилар онгига, кундалик турмушига чуқурроқ сингишига боғлиқдир. Мустақил тараққиёт йўлида миллий онг ва миллий ўз–ўзини англаш маънавий камолотнинг асосий негизи ҳисобланади.
Келажаги буюк Ўзбекистонни барпо этишда фаол қатнашаётган ҳар бир фуқаро ўз мамлакати, халқи, миллатининг ажралмас бўлаги эканлигини англаши миллий маънавият ва онгнинг таркибий қисмидир.
Маънавиятимиз, Ўзбекистоннинг порлоқ келажагига дадил ишонч билан юксалиб бораётганлигини, халқимизда юксак инсонпарварлик қадриятлари тикланаётганлиги ва такомиллашаётганини ифодаловчи, ўзига хос дунёқарашдир.
М. соҳасида, мустақил Ўзбекистон олдида, муҳим вазифалар турибди. Улардан асосийси м.имизни бойитиш ва мустаҳкамлашдир. М., истибдод й.ларида, ҳар жиҳатдан камситилди ва ягона ҳукмрон мафкурага бўйсундирилди. Оқибатда, мас., ўзбек халқи тасаввуф фалсафасини ва унинг машҳур намояндаларини ўрганишдан маҳрум бўлди. Ҳуқуқ соҳасида эса Ўрта Осиё цивилизациясининг ҳуқуқшунослик борасидаги бетакрор хизматлари инобатга олинмади, ахлоқий қарашлар ва ижтимоий фалсафага тегишли, чуқур мазмунли асарлар бир томонлама ёритилди ва ҳ.к.. Буларсиз мустақил Ўзбекистоннинг маънавияти кемтик, тўлақонли бўлмайди. М.имизнинг бор кучи, мазмунан теранлиги ва ранг–баранглигини, унинг кўҳна тарихнинг қаърига сингиб кетганлигини, ҳозирги салоҳияти чексиз эканлигини тўла равишда, кўрсатмоқ учун «Авесто» ва зардуштийлик таълимотидан, ахлоқий қадриятлари ва мусаввирлик санъатидан бошлаб, Форобий, Навоий, Бобур, Фурқат, Беҳбудий ва Фитрат каби алломалардан то ҳозирги кунларгача, унинг бутун бир занжирини қамраб турадиган яхлит силсиласини яратмоғимиз зарур. Бу борада, ишлар кун сайин, йил сайин кенгайиб ва тезлашиб бормоқда.
Илғор миллат ва ривожланган давлат бўлишнинг зарурий шартларидан бири бой, илғор маънавиятга эга бўлишдир.