248
Омон қолган она –бола Ҳуройим ва Рустамхоннинг тириклиги ҳақидаги хабар шаҳарга
етиб келгач кундошлар Момогул мастонга тугалланмаган ишни якунлашни топширишади.
Капмир Ҳуройим ёнига етиб келган пайтда, Рустамхон совун ва туз ахтариб уч ой олдин
яқинроқ шаҳарга тушиб кетган бўлади. Бу маълумотларни Ҳуройимдан эшитиб олган Момогл
мастон Ҳуройимни банди қилади-да, ўзи Ҳуройим қиёфасига киради.
Рустамхон онаси олдига келганида “онаси” уни аразнамо қиёфада кутиб олади.
Қарғайин десам сен ёлғиз,
Қарғамасам ялмоғиз,
Кетабер, жувонмарг, юзинг кўрмаймана,
Берган оқ сутимга рози бўлмайман,
Онанг бўлиб этагингга юрмайман,
Жафо тиғи бу жонимдан ўтибди,
Айрилиқ ҳанжари бағрим йиртибди,
Кетганингга уч ярим ой ўтибди,
Болам, деб гапингга мағрур бўлмайман. ( “Рустамхон “ 422 –саҳифа )
Буни табиий ҳол деб билган ўғил онасидан узр сўрай бошлайди. Кечга қолиб
кетишининг сабабини, бўлган воқеани, яъни уйланганини айтади. Капмир Рустамхонга
“..куёвларнинг кулала қилиб бойланишини, агар уни ечиб кета олса кейин уйлантириш
одатимиз бор эди “деб алдайди. Шундай қилиб, Рустамхон кампир найранигига ишонади ва
унинг олдида ҳаммаёғи бойланган ҳолда ётар эди.
Ёмонлик жазосиз қолмайди. Момогул мастон ўлдирилади, туҳмат орқали ажралиб
кетган оила бирлашади. Лекин биргина текширилмаган сохта ариза хатга ишонган
Султонхонинг айби билан бир неча инсон маълум муддат азоб-уқубат чекади.
Гомернинг “Иллиада ва Одисей” эпосини эсга олайлик. Унда Троя қўшини минглаб
аскарлар бир неча йилда ҳал қилолмаган ишни биргина Одиссей бажаради. Унинг фикри билан
трояликлар “ёғоч от” ясаб шаҳар ичкарисига кириб олишади. Шаҳар ҳарбий ҳийла йўли билан
маҳв этилади.
Широқнинг Доро қўшинига, Бобурнинг Ҳиндистоннинг юз минглаб аскарига ишлатган
ҳарбий ҳийлалари ҳам билаги зўр бирни йиқар, билими зўр мингни мақолини ёдга солади.
Асарни ўрганиш жараёнида ўқувчиларимизга ҳам ҳар қандай вазиятда юракка эмас,
ақлга қараб иш тутишни, ёмонлар ҳийласига алданиб қолмасликни уқтириб боришимиз уларни
теварак атрофдаги воқеа – ҳодисаларга зийрак назар билан қарашга, қарор қабул қилишда
фаҳм-фаросатга таянишга ундашимиз даркор.
Зеро, халқ тили билан айтганда,етти ўлчаб бир кесайлик!
Абай “Насиҳат”ларида “Илм”нинг “Ақл”га айтган жумлалари бор: -Эй, ақл. Сенинг
иштирокингсиз ҳеч нарса бўлмаслиги ҳам рост. Яратган тангри таолони ҳам сен танитасан,
мавжуд ҳар икки дунёнинг кори-ҳолини ҳам сен биласан. бундан ташқари ҳам сенинг
қўлингдан кўп нарсалар келади: турли амал, ҳийла-найрангларнинг бари сендан чиқади;
яхшининг ҳам,ёмнинг ҳам, таянгани сенсан. сен иккаласига ҳам бирдек хизмат қиласан,
истаганини топиб берасан мана шу одатинг ёмон!”. Шундай экан, ҳаётда ақлимиз бизга фақат
яхшилик ишларида йўлдош бўлсин.
Do'stlaringiz bilan baham: