Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

V.25.8. Ер ости коммуникацияларини режалаш 
Аэродромларнинг ер ости коммуникациялари (ѐмғир сувларини 
ўтказувчи канализация, водопровод, кабеллар, коллекторлар ва ҳ.к.) 
планировка ишлари олдидан режаланади ва қурилиш ишлари тугалланади. 
Коммуникациялар тасма ўқига параллел этиб жойлаштирилади ва 
лойиҳа асосида ўқларга нисбоиан режаланади. Тасмадан анча узоқтан ўтган 
коммуникациялар эса геодезт тўр пунктларидан режаланади. 
Ер ости коммуникацияларнинг ўқ чизиқларини ҳолати аниқлангач, 
лойҳаланаѐтган қудуқларни марказий нуқталарини ўрни белгиланади. 
Уларнинг ўрни ўқ бўйича ленталар ѐки лазерли рулеткалар ѐрдамида энг 
яқин пткетлардан ўлчанади. 
Режалаш ишларида тахтадан ясалган кўтариб юриладиган белги 
андозаларда (обноска) фойдаланилади. 
25.12-расм. Ер ости коммуникацияларни обноска билан режалаш 
Бунинг учун траншея ўқига перпендикуляр этиб ѐғоч қозиқли 
тахтачалар маҳкамланади. Тахтачаларнинг баландлиги ер сатҳидан 0,5–1 м 
юқоридан ўтиши мўлжалланган. Тахтачадаги обноскалар ѐрдамида теодолит 
билан қудуқларнинг марказий ўқининг йўналиши белгиланиб, яқин 
жойлашган репердан нивелирлаш орқали обноскани баландлиги ўлчанади. 
Олинган натижа қудуқларнинг ѐки траншеянинг тубини лойиҳа баландлиги 
билан солиштирилади. Обноска баландлигидан коммуникацияларни
тубигача бўлган ишчи баландликлари пастга қараб шовун билан ўлчаб 
аниқланади (25.12-расм). 
Комуникацияларни ва траншеяларни батавсил режалаш ва ѐтқизишда 
обноскалардаги визиркалар ѐрдамида теодолитда ѐки лазерли визирлашлада 

---

130 
бажарилади. Қудуқларни жойлаштиришда, уларнинг қопқоқлари аэродром 
юзасиниг лойиҳа баландлигига ва уларнинг ѐмғир ўтказувчи рамалари бетон 
қоплпмаларинг лойиҳа баландлигига мослигига катта аҳамият берилади. 
Коммуникациялар ѐтқизилиб, қудуқлар қурилиб бўлингандан сўнг, 
ижроя тасвир ишлари (қудуқларнинг марказлари орасидаги масофалар 
ўлчанади, геодезик тўр шаҳобчаларига боғланади, ѐтқизилган қувурларнинг 
диаметрлари 
аниқланади, 
лотоклар 
ва 
қудуқларнинг 
қопқоқлари 
нивелирланади) бажарилади. Натижада 1:2000 масштабда ижроя плани ва 
коммуникацияларнинг бўйлама кесими тузилади.