Ўзбекистон республикаси автомобиль йўллари давлат қЎмитаси

 
бу ерда, S
1
–
элементар шаклларни горизонтал кесимини майдони, h – 
релъефнинг кесим баландлиги, 
h
в
ва 
h
н
 –
мос равишда элементар шаклларни 
юқори ва қуйи қисмини баландлиги, 
n
– элементар массив сони. 
Грунт ҳажмини ҳисоблашдаги 
ишчи баландликлар чизиғи бўйлаб
усулида 
чизиқлар ѐпиқ шаклидаги бирхил ишчи баландликларни бирлаштирувчи 
геометрик шакл кўринишини хосил қилиб, нўл чизиқлар бир хилдаги (1 – 
лойиҳа ва 2 – ҳақийқий) нуқталар кесишган нуқтасидан ўтади. Ҳар бир чизиқ 
ѐпиқ эгриликни ташкил этади. Яхлитланган 
h
ишчи баландликлар лойиҳа ва 
ҳақийқий баландликларини кесишган нуқталаридан ўтиб ѐпиқ шакллар 
– 
изоюзалар
ҳосил қилади (25.6-расм).
Бунда кўтарма ва ўймадаги гурунтларнинг қалинлиги релъефнинг кесим 
баландлигига тенг бўлади. 
Грунтлар массивининг ҳажми қуйидаги тенгламадан аниқланади: 
V
=


















h
S
S
S
S
h
S
i
i
i
i
n
i
в
n
1
1
1
1
3
1
 
бу ерда, 
S
i
, S
i+1
– мос изоюзаларнинг майдонлари; 
h
в
–
юқори элементар грунт 
массивининг баландлиги. 
25.6-расм. Ишчи балндликларини изочизиқлар усули билан грунт ишларининг ҳажмини 
бажариш: 1 – лойиҳа горизонтали; 2 – ҳақийқий горизонтал; 3 – ѐпиқ эгри шаклидаги 
изочизиқ; 4 – ҳақийқий юза кесими; 5 – изоюза 

---

122 
Квадратлар усули топографик тасвир олишнинг квадратлар бўйича 
нивелирлаш 
усулига 
асосланган. 
Квадратлар 
учларидаги 
ишчи 
баландликларини ишораларига кўра, тўлиқ ва тўлиқ бўлмаган квадратларга 
ажратилади (25.7-расм). 
Тўлиқ квадрат бутинлай ўйма ѐки кўтармада жойлашган бўлиб, 
уларнинг учларидаги барча ишчи баландликлар мос равишда бир хил 
ишорага эга бўлади 
25.7-расм. Квадратлар усули билан грунт ишларини ҳажмини ҳисоблаш 
Тўлиқ 
i