Ўзбекистон республикаси алоқА, ахборотлаштириш ва

 
 
2.
 
Uy xo‘jaliklarining moliyaviy resurslari va daromadlari 
 
Uy xo‘jaliklarining moliyaviy  qarorlari, avvalo, pul jamg‘armalarini ishlatilishiga nisbatan 
qabul qilinadi. Moddiy tarkibi nuqtai nazaridan uy xo‘jaliklari moliyasi –  bu ular tomonidan 
yaratilgan maqsadli pul jamg‘armalari yig‘indisi, boshqacha so‘z bilan –  bu uy xo‘jaligi tasarruf 
etayotgan moliyaviy resurslarining umumiy hajmi. 
Uy xo‘jaliklarining moliyaviy resurslari 
tarkibiga quyidagilar kiradi: 
–
 
joriy xarajatlarga, ya’ni oziq-ovqat mahsulotlarini, nisbatan qisqa vaqt davri davomida 
ishlatilinadigan  nooziq-ovqat tovarlarini (oyoq kiyimi, kiyim-kechak va sh.k.) sotib olish, davriy 

---

 
 
 
137
 
 
iste’mol qilinadigan xizmatlar uchun to‘lovlar va b.; 
–
 
kapital xarajatlarga mo‘ljallangan pul mablag‘lari; 
–
 
etarlicha uzoq muddat davri davomida ishlatilinadigan nooziq-ovqat tovarlarini olish 
(mebel, uy-joy, transport vositalari va sh.k.), uy xo‘jaligi qatnashchilari tomonidan yetarlicha kam 
iste’mol qilinadigan xizmatlar uchun to‘lovlar (ta’lim, tibbiy operatsiyalar, sayyohlik 
yo‘llanmalari); 
–
 
pul jamg‘armalari (omonatlari); 
–
 
ko‘char va ko‘chmas mulkka qo‘yilgan pul mablag‘lari. 
Odatda, uy xo‘jaligi o‘zining xo‘jalik faoliyatini bo‘sh joydan boshlamaydi, ya’ni birlamchi 
asosan me’ros bo‘yicha, ba’zida hadya natijasida o‘tuvchi avvalgi boylikka ega bo‘ladi. Bu boylik 
turli ko‘rinishlarda bo‘lishi mumkin. Eng avvalo, ko‘chmas mulk, naqd pullar ko‘rinishidi, ayrim 
hollarda esa –  qimmatli qog‘ozlar. Birlamchi resurslardan tashqari uy xo‘jaliklari moliyaviy 
resurslarining manbalari quyidagilar bo‘lishi mumkin: 
a) uy xo‘jaligining tasarruf etadigan daromadi; 
b) iste’mol krediti; 
v) ijtimoiy transfertlar; 
g) boshqa resurslar  (misol uchun, bu lotereyalardan yutuqlar, shaxsiy zayomlarni boshqa 
jismoniy shaxslarga sotishdan daromadlar bo‘lishi mumkin). 
Daromadlar 
uy xo‘jaliklarining iste’mol tovarlari va xizmatlarga bo‘lgan ehtiyojini 
qondirishga, to‘plash va jamg‘arishga hamda majburiy to‘lovlarga, ya’ni xarajatlarni amalga 
oshirishga xizmat qiladi. 
Uy xo‘jaliklarining daromadlarini turli mezonlar bo‘yicha ajratish mumkin. Eng avvalo, 
daromadlarni pul ko‘rinishidagi va natural ko‘rinishdagilarga bo‘lish mumkin. Natural 
ko‘rinishdagi daromadlarga shaxsiy tomorqalardan va xo‘jaliklardan olingan mahsulotlar, 
shuningdek qishloq xo‘jalik korxonalaridan natural haq ko‘rinida olinadigan mahsulotlar kiradi. 
Agar, uy xo‘jaligi mahsulotlarning bir qismini bozorda sotish maqsadida ishlab chiqaradigan yoki 
yetishtiradigan bo‘lsa, u holda sotishdan olingan tushumni pul daromadlari, deb hisoblash lozim. 
Uy xo‘jaliklarining pul daromadlarini ularni kelish manbalari bo‘yicha bo‘lish mumkin. Uy 
xo‘jaliklarining pul daromadlari uchta manbadan olinishi mumkin: 
1)
 
yollanma xodim sifatida ishlayotgan oila a’zolarining ish haqlari, mukofotlari, ish 
haqlariga qo‘shimchalar, xizmat safari xarajatlari mablag‘lari, ish beruvchi tomonidan amalga 
oshiriladigan ijtimoiy xarakterdagi to‘lovlar; 
2)
 
tadbirkorlik faoliyatidan, korxonalar foydasida ishtirok etishdan, shaxsiy mulk (ko‘chmas 
mulk) bilan operatsiyalardan va kredit-moliyaviy operatsiyalardan olinadigan daromadlar; 
3)
 
davlat pensiyalari, nafaqalari, stipendiyalar va boshqa ijtimoiy transfertlar. 
Ish haqi 
uy xo‘jaligi daromadlarini asosiy manbalaridan biri hisoblanadi.