Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги тошкент ахборот технологиялари университети

2. Саломлашиш, тақдим қилиш ва ишбилармон кишининг ташқи 
қиёфаси 
Ўзаро саломлашиш (сўрашиш) ва тақдим қилиш қоидалари биз ўзбек 
халқи учун ўзининг оддий туюлишига қарамасдан улар муайян билимлар ва 
етарли даражада диққат-эътиборни талаб қилади.
Саломлашув мусулмон дунёсида инсон учун энг юқори қадрият бел-
гисидир. Суюкли пайғамбаримиз Муҳаммад Мустафо саллаллоху алайҳи 
вассаллам жаноблари одоб-ахлоққа оид хадисларида: "Учрашганда қайси би-

---

70 
рингиз биринчи бўлиб салом берсангиз, ўша одам Тангрига ҳам итоатли-
рокдир", деб уқтирган эдилар. Демак салом-алик муносабатлари инсоннинг 
буюк бурчи бўлиб уни ўринли бажариш шахслараро муносабатда катта ўрин 
эгаллайди. 
Ўзаро муносабатлар жараёнида саломлашиш, бир-бирига тақдим қилиш 
ёки қўл беришиш, қучоқ очиш жараёни турли вазиятларда юз бериши мум-
кин. Бу ўзига хослик асосан кўрсатиб ўтилган мазкур ҳолатларда ким бирин-
чи бўлиб ҳаракат қилиши лозимлиги ёки шундай ҳуқуққа эга эканлигида 
ифодаланади. Айрим ҳолларда ходимлардан кимнингдир "биринчи қадам" 
ҳуқуқи ёки мажбуриятини яққол акс эттириш учун одат ва ахлоқ доирасида 
кенг фойдаланиладиган қуйидаги жадвални келтириб ўтамиз (7.1-расм).
7.1-расм. Турли вазиятларда самомлашиш қоидалари. 
 
3. Ишга доир сухбат юритиш ва телефонда гаплашиш одоби

---

71 
Ишга доир сухбат ўтказиш малакалари касб фаолияти жараёнида ҳам, 
шунингдек кундалик маиший шароитда ҳам ишлаб борилади. Сухбат ўтка-
зиш зарурлиги билан боғлиқ ҳар қандай вазиятни сухбат олиб бориш қоида-
ларини ишлаб чиқиш бўйича тенг имконияти сифатида қараш керак бўлади. 
Бу қоидаларни схематик тарзда муайян изчилликда ва ўзаро боғлиқликда 
ўтказилиши зарур бўлган асосий ҳаракатлар сифатида тасаввур қилиш мум-
кин (7.2-расм).