|
4. Кадрлар ишида янгиликларни сабаб жиҳатдан таъминлаш
Маълумки, инсон ва жамоа ўзларини хавф-хатарсиз сезмасалар, натижа-
ларнинг ва ўзгаришлар оқибатларининг ўзлари учун самарали бўлишига
ишонмасалар, бўлаётган ўзгаришларга қаршилик кўрсатадилар. Бундан хо-
65
димларнинг янгиликларга қаршилик кўрсатиш сабабларини ифодалаш мум-
кин:
1) улар таваккал қилишга мажбур бўладилар, бу эса уларнинг табиатига
зид келади;
2)
улар ўзгаришлар натижасида ортиқча бўлиб қолишлари мумкинлиги-
ни хис қиладилар;
3)
улар ўзгаришлар натижасида ўзларига ажратилган вазифани бажа-
ришга қобилиятсиз эканликларини хис қиладилар;
4)
улар раҳбарият кўз унгида ''қиёфа"ларини йўқотаётганлигини ҳис
қиладилар;
5)
улар янги ишни ўрганишга ва хулқ-атворнинг янги услубини уз-
лаштиришга қобилиятсиз бўлиб, ўқишни истамайдилар.
Агар гуруҳ бўлиб, қаршилик кўрсатиш ҳақида гапирадиган бўлсак у
ҳолда жамоа айрим кишига қараганда барқарорлиги ва доимийлиги билан
ажралиб туришини ҳисобга олиш керак. Бу ўринда иқтисодий танглик ҳола-
тида бўлган корхонанинг ҳулқ-атвори мисол бўлиши мумкин. Тангликка
қаршилик кўрсатиш узок давом этади, бунда ҳар бир киши ташкилотнинг
омон қолишини таъминлаш учун жон куйдиради, бу эса янгиликларни жорий
кшшшга ёрдам беради. Яна шу нарса ҳам маълумки, ташкилот тангликни
муваффақиятли ўтказгандан кейин қаршилик кўрсатиш қайта тикланиши
мумкин. Янгиликларга қаршилик кўрсатиш бухрон яқинлашаётганда уни
заифлаштириши мумкин. Шунинг учун ҳам ўзгаришларни қилиш ташаббус-
корлари ташкилотни бўлажак тангликдан олдиндан хабардор қилишлари ло-
зим, лекин дастлаб уларни одатда ваҳимачилар сифатида қабул қилишлари
ҳам мумкин. Иккинчи томондан, тангликнинг мукаррарлиги аниқ бўлиб
қолгандан кейин ҳақиқатдан ҳам валима бўлиши турган гaп. Худди ана
шундай пайтда корхонанинг яшаб колишини истайдиган айрим кишилар ўз-
гаришларни қўллаб-қувватлайдилар. Корхонага ғанимлик кўзи билан қаров-
чилар эса тангликнинг чуқурлашувига имкон берадилар. Корхона танглик
66
ҳолатидан чиқиш босқичида турган пайтда эса ўзгаришларга қаршилик
кўрсатишнинг тикланиши мумкин, бу эса унинг барҳам топишига ёрдам бе-
ради.
Янгиликларга қаршилик кўрсатиш омилларига қуйидагилар киради:
1) хркимият тузилмаларининг келгусидаги ўзгаришларга мос келмаслик
даражаси;
2)
янгиликларни жорий қилишнинг узоқка чўзилиши;
3)
юқори бошқарувчилар учун нуфўз ва хокимиятни қўлдан бой бериш
хавфининг пайдо бўлиши;
4)
корхона жамоаси учун ўзгаришларнинг салбий оқибатлари;
5)
корхонанинг омон қолиш ва ривожланиш мақсадларига ходимларнинг
бефарқ қараши;
6)
сиёсий куч марказларида инновация йўналишига қарши кураш.
Новаторликка тусиқ берувчи омилларга:
маъмурий раҳбарлик ва илмий-муҳандис ходимларнинг кескин чекла-
ниши;
раҳбариятнинг илмий-инновация жараёнида суст иштирок этиши ва
бундан раҳбариятнинг янги гояларга ишонмаслиги келиб чиқиши;
мунтазам ишнинг йўқлиги ва янги ғоялар бўйича кўпгина келишу-
вларнинг зарурлиги, янгиликларни жорий қилишнинг боришида йўл
қўйилган камчиликлар туфайли новаторларни орқаворотдан ҳал қилиш ва
бошқалар.
Шуни ҳам айтиш керакки, йирик стратегик ўзгаришлар, шу жумладан
кадрлар соҳасидаги ўзгаришлар кўпинча қаршилик кўрсатиш сабабларини
ҳисобга олмасдан туриб амалга оширилади.
Янгиликларни жорий қилишдан олдинги биринчи кадам "замин тайёр-
лаш" мақсадга мувофиқдир. Бу КОЯнинг дастлабки ҳозирлик кўриш босқичи
бўлиб, бунда ўзгаришлар жараёнига старт турткисини беришни таъминлади
ва тегишли режалари ишлаб чиқилади.
67
Иккинчи босқич ўзгаришларни қўллаб-қувватлайдиган ёки қаршилик
кўрсатиши мумкин бўлган етакчи ходимларнинг хулқ-атвори, бундай хулқ-
атворнинг сабабларини таҳлил қилишдир.
Учинчи босқичда мазкур тарҳаан фойдаланиб, ортиқча қаршилик кўрса-
тишга барҳам бериш чора-тадбирлари белгиланади.
Тўртинчи босқичда ахборотдан ўзгариш тарафдорларидан ҳақиқий ва
кенг миқёсли "таянч негизи" яратиш учун фойдаланилади. Агар вақт имкон
берса, фирмадаги хркимият таркибида ўзгаришлар қилинади.
Ўзгаришлар жараёнини аниқ назорат қилиш ва унга раҳбарлик килиш,
уни ўз вақтида кучайтириш ва сусайтириш лозим.
КОЯ жорий килиш жараёнида рағбатлантиришнинг қуйидаги аниқ ша-
клларидан фойдаланиш мумкин:
1)
жорий мукофотлар – жорий иш натижалари ва КОЯни амалга ошир-
ганлик учун;
2)
старт мукофотлари – КОЯнинг йирик босқичини ташкил этувчи вази-
фалар мажмуини муваффақиятли ҳал қилганлик учун;
3)
босқичма-босқич мукофотлар – КОЯнинг йирик босқичини ташкил
этувчи вазифалар мажмуини муваффақиятли ҳал қилганлик учун;
4) финиш мукофотлари – ишнинг пировард муваффақиятли натижалари,
КОЯнинг лойиха параметрларига эришилганлик учун;
5) экспресс мукофотлар – кадрлар соҳасидаги янги илмий ғоялар ва
қарорлар учун, шу жумладан кадрлар билан ишлаш жараёнида вужудга кела-
диган роялар ва қарорлар учун.
68
Do'stlaringiz bilan baham: |
