Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги

4.4. Ташқи кодлаш ва оралатиш

Ташқи кодлаш тизимида транспорт пакетининг барча 188 байтларини (синхронизация байтини ҳам) ҳимоя қилиш учун Рид-Соломон кодидан фойдаланилади. Кодлаш жараёнида ушбу 188 байтларга 16 та текширув байтлари қўшилади. Қабул қилишда сигналларни декодерлаш пайтида ушбу байтлар 204 байт узунлигидаги код сўз чегарасида саккизтагача хатоликларни тўғрилаш имконини беради.

Оралатиш – бу маълумотлар байтлар кетма кетлигини вақтинча аралаштириш бўлиб, оралатилган байтлар қабул қилгичда бирламчи кетма-кетликда тикланади. Оралатишнинг фойдали томони шундаки, алоқа каналидаги шовқин ва халақитлар ҳамда кетма-кет келувчи халақит маълумотлар байтлари таъсирида пайдо бўладиган узун хатолик пакетлари қабул қилгичда оралатиш натижасида катта бўлмаган фрагментларга бўлинади ва турли Рид – Соломон кодларига тақсимланади. Ҳар бир код сўзга уларни аниқловчи ва тузатувчи хатолик пакетининг бир қисми тўғри келади, ушбу хатолик пакетлари ёрдамида тизим нисбатан осонроқ тузатишни олиб боради.
Тўғри ва тескари оралатиш деярли бир хил турдаги схемалар билан амалга оширилиши мумкин, лекин қабул қилгичдаги тескари оралатиш схемаси тугунидаги кечикишлар ўзгариши кетма-кетлиги, тескари ҳолатга созланган бўлиши лозим.
4.5. Ички кодлаш

DVB-T эшиттириш тизимида ички кодлаш сверкали кодга асосланади. У ташқи кодлашдан батамом фарқ қилиб, блокли кодлашнинг бир вакили ҳисобланади. Блокли кодлашда маълумотлар оқими символи маълум узунликдаги блокларга бўлинади, ушбу блокларга кодлаш жараёнида бир қанча текширув символлари қўшилади, бундан ташқари ҳар бир блок бир биридан мустақил равишда кодланади. Сверкали кодлашда ҳам маълумотлар оқими нисбатан қисқароқ узунликдаги блокларга бўлинади ва улар “маълумот символлари кадрлари” деб аталади. Одатда кадр ўз таркибига бор йўғи бир нечта битларни олади холос. Ҳар бир маълумот кадрига текширувчи символлар қўшилади, натижада код сўзи кадрлари ҳосил бўлади, лекин ҳар бир кадрни кодлаш олдинги кадрни ҳисобга олган ҳолда амалга оширилади. Шунинг учун ҳам кодерда кейинги код сўз кадрини кодловчи (сверткали кодлашда қўлланилувчи маълумот символлар сонини кўпинча “кодли чегаралаш узунлиги” дейилади) бир нечта маълумот символлари кадри сақланади. Код сўзи кадрини шакллантириш кейинги маълумот символлари кадрини киритилиши билан кузатилади. Шундай қилиб, кодлаш жараёни кетма-кет кадрларни боғлайди.

Айтиб ўтилганидек, ички кодлаш тезлиги ёки маълум кадрдаги символлар сонининг битта кадрда узатилаётган умумий символлар сонига нисбати алоқа каналида маълумотлар узатиш шартлари ва маълумот узатиш тезликлари талабларига кўра ўзгариши мумкин. Код тезлиги қанчалик юқори бўлса шунчалик кам бузилишлар ва уларни алоқа каналидаги хатоликларни тузатиш имконияти ҳам кам бўлади