Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

Taraflar va uchinchi shaxslarning tushuntirishlari deganda, Fuqarolik protsessual kodeksi mazmunidan kelib chiqqan holda, ish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan holatlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni sudga xabar qilishi nazarda tutiladi.
Isbotlash predmetlarining faktlari va fuqarolik ishini to‘g‘ri hal qilishda ahamiyatli bo‘lgan boshqa faktlar da’vogar, javobgar, shuningdek da’vo predmetiga nisbatan mustaqil talab bilan arz qiluvchi yoki arz qilmaydigan uchinchi shaxslarning va ularning qonu-niy vakillari bergan tushuntirishlar asosida aniqlanishi mumkin.
Qonun ish holatlarini aniqlashda yordam beradigan isbotlash vositalari ichida taraflar va uchinchi shaxslarning tushuntirishlari birinchi navbatga qo‘yadi. Ular boshqa dalillar bilan uyg‘unlikda tekshirilishi, o‘rganilishi va baholanishi zarur. Tushuntirishlar og‘zaki yoki yozma tarzda berilishi mumkin. Taraflarning ish bo‘yicha tushuntirish berish huquqi qonun bo‘yicha kafolatlanadi va himoyalanadi. Masalan, agar ish sud muhokamasida ishtirok etish huquqiga ega bo‘lgan, ammo sud majlisining vaqti va joyi to‘g‘risida xabar berilmagan shaxslardan birortasining yo‘qligida ko‘rilgan bo‘lsa chiqarilgan sud qarori apellatsiya, kassatsiya yoki nazorat tartibida bekor qilinishiga asos bo‘ladi (FPKning 377-moddasi).
Taraflarning tushuntirishlari yozma va og‘zaki bo‘lishi mumkin. Da’vogarning ishning holati to‘g‘risidagi da’vosi da’vo arizasida aks etadi. Qonunga ko‘ra da’vogar o‘zining talablarini asoslab berishi va da’vo arizasida asoslangan holatni ko‘rsatib berishi kerak. Bu faktlar to‘g‘risidagi birinchi ma’lumot. Agar javobgar yozma e’tirozni da’voga qarshi bersa, unda ham ma’lum faktlarga ko‘ra tushuntirishlar berilishi kerak. Sud majlisida taraflarning tushuntirishi og‘zaki beriladi. Sud ularni ma’ruzadan keyin darhol eshitadi. Agar yozma tushuntirishlar bo‘lsa, sud ularni o‘qib eshittiradi.