Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

Isbotlash sudga oid dalillar yordamida ish holatlarini aniqlash bo‘yicha faoliyat hisoblanib, taraflarning va manfaatdor shaxslarning ishga doir dalillarni to‘plash, sudga taqdim etish, uni tekshirish va baholash jarayonlarida ishtirok etishi kabi protsessual harakatlari natijasida yuzaga keladi.

Suddagi isbotlashning subyektlari sifatida faqat taraflar, uchinchi shaxslar, ularning vakillari va ishda ishtirok etuvchi boshqa shaxslar e’tirof etiladi.

Sudga murojaat qilgan da’vogar o‘z talablariga asos qilib ko‘rsatayotgan holatlar va bu holatlarni tasdiqlaydigan dalillarni taqdim etishi shart. Aynan mazkur faktlardan ish bo‘yicha isbotlash predmeti yuzaga keladi.
Isbotlash predmetiga, birinchi navbatda, da’voning asosiga qo‘yilgan faktlar, ya’ni da’vogar o‘zining talablariga asos qilib ko‘rsatayotgan holatlar va bu holatlarni tasdiqlaydigan dalillar mansub bo‘ladi. Isbotlash predmetiga, shuningdek javobgar tomonidan da’voga qarshi bildirilgan e’tirozlarni asoslaydigan faktlar ham kiradi.
Agarda protsessga mustaqil da’vo bilan murojaat qiluvchi uchinchi shaxs kirishadigan bo‘lsa yoki javobgar da’vogarga qarshi da’vo taqdim qiladigan bo‘lsa, u holda isbotlash predmeti bunday da’volarning asosiga qo‘yilgan faktlar hisoblanadi.

O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2007 yil 2 oktyabrdagi “Fuqarolik ishlarini ko‘rishda sudlar tomonidan dalillarga oid qonun normalarini qo‘llashning ayrim masalalari to‘g‘risida”gi qarorida ham tushuntirishlar berilgan. Unga ko‘ra, ayrim faktlar isbotlash predmetiga kirmaydi va isbotlashga muhtoj emas, chunonchi, sud hammaga ma’lum deb topgan holatlar, sudning qonuniy kuchga kirgan fuqarolik ishi bo‘yicha hal qiluv qarori va jinoyat ishi bo‘yicha sudning hukmi bo‘yicha aniqlangan faktlar shular jumlasidandir. Ish uchun ahamiyatga ega bo‘lmagan dalillarni qabul qilishga, shuningdek kelib chiqqan nizo bo‘yicha isbotlash vositalari bo‘la olmaydigan ma’lumotlardan foydalanishga yo‘l qo‘yilmaydi.

Har bir fuqarolik ishi bo‘yicha isbotlash predmetini to‘g‘ri belgilash muhim ahamiyat kasb etadi. Agar ish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan barcha holatlar aniqlanmas ekan, bu ish yuzasidan asoslantirilmagan hal qiluv qarori qabul qilinishiga olib keladi.