Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

Moliyaviy boshqaruvning tashkil etilishi
avlatning barqaror moliyaviy asosining yo`qligi qirol hokimiyatining umumiy ahvoliga uzoq vaqt salbiy ta`sir etgan. Ayniqsa, yuz yillik urush vaqtida bu juda bilingan edi. Dastlabki vaqtlarda davlat xazinasini to`ldirishning muhim manbai domenlardan olinadigan daromadlar va monetalar zarb qilish bo`lib turardi. Buning ustiga qirollar o`z moliyaviy ahvolini mustahkamlashga harakat qilib, tez-tez qadrsiz pullar chiqarardilar. Biroq asta-sekin xazinani to`ldirishning asosiy manbai qirollik soliqlarini yig`ish bo`lib qolgan. 1369 yilda doimiy boj poshlinalarini va tuz solig`ini yig`ish qonunlashtirilgan, 1439 yildan boshlab General shtatlar doimiy qirollik talyalarini yig`ishga ruxsat ber-gan, qirolning moliyaviy ahvoli ancha mustahkamlangan. Talya miqdori tobora o`sib borgan (masalan, Ludovik XI davrida (1461-1483 yillarda) u uch baravar o`sgan).

Bu davrda moliyaviy boshqaruvning ixtisoslashgan organlari vujudga keladi. XIV asr boshida qirollikning moliya muassasasi ta`sis etilgan, so`ngra esa qirollik kuriyasidan maxsus hisob palatasi ajralib chiqqan. Hisob palatasi qirolga moliya masalalari bo`yicha maslahatlar bergan, balyalardan kelib tushadigan daromadlarni tekshirgan va hokazo. Karl VII davrida Fransiya xazinaga oid maqsadlarda generalliklar (jeneralite)ga bo`lingan. Ularning tepasiga qo`yilgan generallar qator ma`muriy, ammo hammadan avval, soliqlar yig`ish funksiyalariga ega edilar.

B