Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги

Sud tizimi

irol ma`muriyati cherkov yurisdiksiyasini chek-lab va senorlik yurisdiksiyasini ancha siqib qo`yib, sud ishlarini bir xillashtirish siyosatini o`tkazgan. Sud tizimi haliyam juda chalkash bo`lib, sud ma`muriyatdan ajratilmagandi.

Mayda sud ishlarini prevo hal qilardi, jiddiy jinoyatlar haqidagi (qi-rollik holatidagi deb nomlanuvchi) ishlar balya sudida, XV asrdan boshlab esa leytenant raisligidagi sudda ko`rib hal etilardi. Balya sudida mahalliy dvoryanlar, qirollik prokurori ishtirok etardi. Modomiki, prevo, balya, ke-yinchalik esa leytenantlar qirolning xohishi bo`yicha tayinlangan va bo`-shatilgan ekan, butun sud faoliyati to`liq qirol va uning ma`muriyati tomo-nidan nazorat ostiga olingan edi. Parij parlamentining roli o`sgan, uning a`zolari ilgarigidek bir yilga emas, balki 1467 yildan boshlab umrbod muddatga tayinlanardi. Parlament feodal zodagonlarning ishlari bo`yicha oliy sudga aylanib, barcha sud ishlari bo`yicha muhim apelatsion instan-tsiya bo`lib qolgan.

Parlament sud funksiyalarini amalga oshirish bilan bir qatorda, XIV asrning birinchi yarmida qirol ordonanslari va qirollikning boshqa hujjat-larini ro`yxatdan o`tkazish huquqini qo`lga kiritgan. 1350 yildan boshlab qonun hujjatlarini Parij parlamentidan ro`yxatdan o`tkazish majburiy bo`-lib qolgan. Quyi sudlar va boshqa shaharlarning parlamentlari o`z qarorla-rini chiqarishda faqat ro`yxatdan o`tgan qirol ordonanslaridan foydalanish-lari mumkin edi. Agar Parij parlamenti ro`yxatdan o`tkazilayotgan hujjatda noaniqlikni yoki "Qirollik qonunlari"dan chetga chiqishni topsa, u remon-stratsiya (e`tiroz) bildirishi va bunday hujjatni ro`yxatdan o`tkazishni rad etishi, remonstratsiya faqat qirolning parlament majlisida shaxsan ishtirok etishi vositasi bilan bartaraf etilishi mumkin edi. XV asr oxirida parlament o`zining remonstratsiya huquqidan bir necha marta foydalangan. Bu esa uning boshqa davlat organlari orasidagi obro`yini oshirgan, lekin oxir oqibatda qirol hokimiyati bilan ixtilof chiqishiga olib kelgan.