Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

Суд-тиббиёт экспертизаси. Жабрланувчини суд тиббиёт эксперти-
засидан ўтказиш, олинган кўрсатмаларини текшириш ва ушбу масалани 
ҳал қилиш йўлларини белгилаб беради. Экспертиза имкон қадар зудлик 
билан ўтказилиши лозим, акс ҳолда тажовуз ва жинсий алоқа излар йўқо-
лиши мумкин. 
Суд тиббиёт экспертизаси қуйидаги масалаларни ҳал этади: жабр-
ланувчининг жинсий аъзолари ва танасида жароҳатлар мавжудми, унинг 
ҳарактери, муддати, пайдо бўлиш сабаби, даражаси, нима орқали зарар 
етказилганлиги, номусга тегиш орқали етказилган бўлиши мумкинми, 
жабрланувчи маст ёки потологик ҳолатда бўлган ёки бўлмаганлиги 
аниқланади. Бундан ташқари, жабрланувчи ҳодисадан олдин ҳам жинсий 
алоқада бўлганми, таносил касаллигига чалинмаганми, ҳомиладорлиги, 
жинсий йўлакларида ва танасининг бошқа қисмларида сперма, қон, изла-
рини мавжудлиги, уларнинг гуруҳи аниқланади. 
Суд-тиббиёт экспертизасига далилий ашёларни жўнатиш муҳим 
аҳамият касб этади. Яъни жабрланувчининг кийимлари, унда кўпгина 
биологик ҳарактердаги излар қолиши мумкин. Булардан ташқари, экспер-
тизага ҳодиса жойидан топилган предметлар ҳам юборилади.
Айрим ҳолларда жабрланувчининг кийимлари экспертизадан ўтка-
зишда, унинг ўзи ҳам иштирок этиши мумкин. Чунки бу тажовуз изларни 
тезда топишга ёрдам беради.
Суд тиббий хулосасини баҳолашда жабрланувчининг жинсий аъзо-
ларга етказилган зарарни мавжуд эмаслиги, аъзоларни эластик ҳолатини 
ҳам назарга олиш лозим. 
Суд-тиббиёт экспертизаси ашёвий далилларни текшираётганда 

---

қуйидаги ўзига хос саволларга жавоб беради: текширилаётган объектда 
қон, сперма, сўлак, соч излари мавжудми, улар инсонга тегишлими, қон 
гуруҳи қанақа, бу биологик излар аниқ шахсга хослиги аниқланади. Бун-
дан ташқари, суд-тиббиёт экспертизаси доғ, қон, соч, изларни айнан тана 
қисмини қайси жойидан ажралиб чиққанлигини аниқлаб беради. 
Сочга нисбатан қуйидаги ҳолатлар аниқланади: узилганми, 
қирқилганми, агар қирқилган бўлса, қачон, унда ифлосланиш, зарарланиш 
ёки аниқ предмет излари мавжудлиги аниқланади.
Гумон қилинувчини суд-тиббиёт экспертизасидан ўтказиш қуйидаги 
ҳолатларни аниқлашга ёрдам беради: жабрланувчи билан жинсий алоқада 
бўлганми, гумон қилинувчининг танасида жабрланган шахс томонидан 
қаршилик кўрсатиш пайтида етказилган жароҳат мавжуд ёки мавжуд 
эмаслиги аниқланади. Гумон қилинувчининг кийимидан топилган биоло-
гик излар кечиктирилмай олиниши ва суд-тиббиёт экспертизасига юбори-
лиши лозим. 
Бундан ташқари, суд-тиббиёт экспертиза ходими томонидан гумон 
қилинувчининг танасида жабрланувчи кўриши мумкин бўлган татуировка 
ва ўзига хос бошқа алоҳида белгилари қайд этилиши лозим. Айрим ҳолат-
лар эксперт олдига гумон қилинувчи таносил касаллиги билан касаллан-
ганми ёки йўқми, агар касалланган бўлса унинг муддатини аниқлаш 
тўғрисида саволлар ҳам қўйилиши мумкин.