Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти қ. Р. Абдурасулова

1.3. Криминологиянинг вазифалари 
Жиноятчиликнинг мазмуни ҳамда намоѐн бўлиш шакллари, 
унинг қонуниятлари, асосий ва иккинчи даражали ҳаракатлан-
тирувчи кучлари ва омилларини, шунингдек жиноятчи шахси, 
унинг таркибий ва функционал хусусиятларини билиш бирдан-
бир мақсад эмас. У пировард натижада ҳозирги босқичда жа-
миятда юз бераѐтган ижтимоий жараѐнларни бошқариш ва тар-
тибга солиш борасидаги муҳим амалий вазифаларни ечишга қа-
ратилган.
Криминология фани олдида нафақат жиноятчиликнинг ай-
рим муаммолари, унинг ҳозирги босқичдаги баъзи бир сабабла-
ри, профилактика субъектлари тизими, уларнинг вазифалари 
ҳамда таъсир кўрсатиш чора-тадбирларига доир нуқтаи назар-
ларни янгилаш ва асослаш каби методологик хусусиятга эга 
бўлган муҳим вазифалар юзага келмоқда, балки ўтиш даври иқ-
тисодиѐти соҳасидаги ғайриижтимоий ҳодисаларнинг турли 
омилларини аниқлаш ва атрофлича таҳлил қилиш зарурати ҳам 
туғилмоқда. Жумладан, ташқи иқтисодий фаолият, инвестиция-

---

13 
лар, хўжалик юритишнинг давлат ва хусусий секторлари, ак-
циядорлик жамиятлари, тижорат тузилмалари, кичик, қўшма 
корхоналар, молия, кредит, солиқ солиш ва бошқа соҳаларда 
жиноятчиликнинг олдини олиш муаммолари, айниқса, муҳим 
аҳамият касб этаѐтир.
Ҳаво, сув, ўрмон ва ер ресурслари; ўсимлик ва ҳайвонот ду-
нѐси; аҳолининг соғлиғи ва яшаш қобилиятини сақлаш соҳала-
рида экологик жиноятчилик сабаблари ҳамда унинг олдини 
олишнинг криминологик таҳлили муҳим вазифа бўлиб қолмоқ-
да.
Собиқ СССРнинг парчаланиши ва унинг ҳудудида янги мус-
тақил суверен давлатларнинг ташкил топиши эндиликда яқин, 
ўрта ва узоқ хориж давлатлари доирасида халқаро жиноятчи-
лик, айниқса, наркобизнес, фоҳишалик, ғайриқонуний валюта 
операциялари, маданий ва маънавий бойликларни ўғирлаш, 
халқаро терроризм, диний ақидапарастлик ва ҳоказоларга қар-
ши курашда ҳамкорлик қилишга нисбатан бошқача ѐндашувни 
тақозо этмоқда. Айни вақтда,