Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

Суд-тиббиѐт экспертизаси.
Жабрланувчини суд тиббиѐт эксперти-
засидан ўтказиш, олинган кўрсатмаларини текшириш ва ушбу масалани 
ҳал қилиш йўлларини белгилаб беради. Экспертиза имкон қадар зудлик 
билан ўтказилиши лозим, акс ҳолда тажовуз ва жинсий алоқа излар йўқо-
лиши мумкин. 
Суд тиббиѐт экспертизаси қуйидаги масалаларни ҳал этади: жабр-
ланувчининг жинсий аъзолари ва танасида жароҳатлар мавжудми, унинг 
ҳарактери, муддати, пайдо бўлиш сабаби, даражаси, нима орқали зарар ет-
казилганлиги, номусга тегиш орқали етказилган бўлиши мумкинми, жабр-
ланувчи маст ѐки потологик ҳолатда бўлган ѐки бўлмаганлиги 
аниқланади. Бундан ташқари, жабрланувчи ҳодисадан олдин ҳам жинсий 
алоқада бўлганми, таносил касаллигига чалинмаганми, ҳомиладорлиги, 
жинсий йўлакларида ва танасининг бошқа қисмларида сперма, қон, изла-
рини мавжудлиги, уларнинг гуруҳи аниқланади. 
Суд-тиббиѐт экспертизасига далилий ашѐларни жўнатиш муҳим 
аҳамият касб этади. Яъни жабрланувчининг кийимлари, унда кўпгина би-
ологик ҳарактердаги излар қолиши мумкин. Булардан ташқари, эксперти-
зага ҳодиса жойидан топилган предметлар ҳам юборилади.
Айрим ҳолларда жабрланувчининг кийимлари экспертизадан 
ўтказишда, унинг ўзи ҳам иштирок этиши мумкин. Чунки бу тажовуз из-
ларни тезда топишга ѐрдам беради.
Суд тиббий хулосасини баҳолашда жабрланувчининг жинсий аъзо-
ларга етказилган зарарни мавжуд эмаслиги, аъзоларни эластик ҳолатини 
ҳам назарга олиш лозим. 

---

Суд-тиббиѐт экспертизаси ашѐвий далилларни текшираѐтганда 
қуйидаги ўзига хос саволларга жавоб беради: текширилаѐтган объектда 
қон, сперма, сўлак, соч излари мавжудми, улар инсонга тегишлими, қон 
гуруҳи қанақа, бу биологик излар аниқ шахсга хослиги аниқланади. Бун-
дан ташқари, суд-тиббиѐт экспертизаси доғ, қон, соч, изларни айнан тана 
қисмини қайси жойидан ажралиб чиққанлигини аниқлаб беради. 
Сочга нисбатан қуйидаги ҳолатлар аниқланади: узилганми, 
қирқилганми, агар қирқилган бўлса, қачон, унда ифлосланиш, зарарланиш 
ѐки аниқ предмет излари мавжудлиги аниқланади.
Гумон қилинувчини суд-тиббиѐт экспертизасидан ўтказиш қуйидаги 
ҳолатларни аниқлашга ѐрдам беради: жабрланувчи билан жинсий алоқада 
бўлганми, гумон қилинувчининг танасида жабрланган шахс томонидан 
қаршилик кўрсатиш пайтида етказилган жароҳат мавжуд ѐки мавжуд эма-
слиги аниқланади. Гумон қилинувчининг кийимидан топилган биологик 
излар кечиктирилмай олиниши ва суд-тиббиѐт экспертизасига юборилиши 
лозим. 
Бундан ташқари, суд-тиббиѐт экспертиза ходими томонидан гумон 
қилинувчининг танасида жабрланувчи кўриши мумкин бўлган татуировка 
ва ўзига хос бошқа алоҳида белгилари қайд этилиши лозим. Айрим 
ҳолатлар эксперт олдига гумон қилинувчи таносил касаллиги билан ка-
салланганми ѐки йўқми, агар касалланган бўлса унинг муддатини
аниқлаш тўғрисида саволлар ҳам қўйилиши мумкин.